Zaczyna się bardzo intensywny rozwój systemu korzeniowego, a wraz z nim do części nadziemnej dopływa coraz więcej cytokinin pobudzających merystemy w węzłach i kłosach do intensywnych podziałów komórkowych. Wraz z wzrastającą liczbą młodych komórek wzrasta produkcja auksyn. W poprzednich artykułach przedstawione zostały: faza inicjacji kłosa i faza różnicowania się kłosa.
Ten hormon jest odpowiedzialny za wiele działań. Jednym z kluczowych efektów działania auksyn jest tworzeniu systemu waskularnego czyli przewodzącego, dzięki któremu dostarczane są woda z mikro i makro składnikami do kłosa, liści i źdźbła. Te z kolei wysyłają substancje i hormony stymulujące dalszy rozwój systemu korzeniowego. Intensywnie rosnący pęd główny, produkuje coraz więcej auksyn, które spływając do dolnych części rośliny przyczynia się do redukcji słabszych pędów bocznych szczególnie tych wytworzonych wiosną. Redukcyjne działanie auksyn następuje po przekroczeniu krytycznego stężenia, które ogranicza stymulacyjne działanie cytokinin na podziały komórkowe w bocznych pędach.
Kłos jęczmienia ozimego z widocznymi ościami na tworzących się plewkach. Nasada tego kłosa znajduje się 3 cm nad ziemią. Fot. M. Anioła
Po zapyleniu i zapłodnieniu komórek jajowych kwiatów zaczynają się intensywne podziały komórek bielma. Te produkują coraz więcej auksyn. Dzięki rozluźniającemu działaniu tego hormonu na błony komórkowe intensywnie napływają asymilaty do komórek bielma, a ziarniak zaczyna nabrzmiewać. Jednocześnie zaczynają przeważać procesy zamierania włośników systemu korzeniowego nad tworzeniem nowych. Ziarniaki wypełniają się w coraz większym stopniu dzięki zgromadzonym w źdźble, pochwach liściowych i liściach asymilatom.
Pierwsze kolanko kilka mm nad powierzchnią ziemi, a nasada kilku mm kłosa znajduje się 3 cm nad ziemią. Fot. M. Anioła
W tym artykule nie sposób pokazać wszystkich zależności decydujących o rozwoju kłosa, ale z powyższych informacji i zdjęć wynika jak ciekawy i skomplikowany to jest proces. Dokładne poznanie fizjologicznych uwarunkowań rozwoju kłosa pozwala unikać błędów agrotechnicznych i wpływać na jego wielkość i parametry ziarna. Na przykład: nadmierne nawożenie azotem w formie azotanowej stymuluje wydzielanie auksyn, a te intensywnie rozkrzewiają zboża i opóźniają termin strzelania w źdźbło.
Skrócenie czasu wydłużania źdźbła (między początkiem strzelania w źdźbło i kłoszeniem) zmniejsza ilość kłosków w kłosie. W pojedynczym kłosku pszenicy może powstać od 2-5 ziarniaków. Jeśli do początku fazy wzrostu ziarna (tj. do 2 tyg. po kwitnieniu) do bielma młodych ziarniaków nie dopłynie wystarczająca ilość azotu, to MTZ będzie obniżona. Jakość ziarna zależy od dostępności makro i mikroskładników. Przy braku potasu produkty fotosyntezy w ograniczonym stopniu są wykorzystywane do syntezy białek, a rośliny szybciej kończą wegetację. Mangan, molibden, miedź są składnikami enzymów biorących udział w syntezie białka. Aby mieć więcej czynników pod kontrolą trzeba odkrywać coraz więcej zależności regulujących rozwój rośliny.
Autor: Mariusz Anioła
