Według obowiązującej ustawy koła gospodyń wiejskich są dobrowolną, niezależną od administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, samorządną organizacją mieszkańców wsi, wspierającą rozwój przedsiębiorczość i aktywności na rzecz mieszkańców obszarów wiejskich.
Koło gospodyń wiejskich może prowadzić działalność w następujących ramach prawnych:
• Stowarzyszenie rejestrowe, które działa na mocy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach.
Stowarzyszenie rejestrowe jest:
– dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych;
– wymaga wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego;
– do założenia stowarzyszenia potrzeba min. 7 osób;
– stowarzyszenie posiada osobowość prawną;
– ma możliwość zrzeszania się;
– może prowadzić działalność gospodarczą;
– może prowadzić odpłatną działalność pożytku publicznego;
– może tworzyć oddziały.
Dochody stowarzyszenia to:
– składki członkowskie,
– dotacje,
– darowizny, spadki, zapisy,
– działalność gospodarcza,
– odpis z 1%, jeśli stowarzyszenie posiada status organizacji pożytku publicznego (OPP)
• Stowarzyszenie zwykłe nie posiada osobowości prawnej, jest uproszczoną formą stowarzyszenia, a do jego założenia wystarczą 3 osoby fizyczne, które uchwalają regulamin działalności, określający w szczególności:
– nazwę stowarzyszenia zwykłego,
– cel lub cele,
– teren i środki działania,
– siedzibę,
– przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe,
– sposób nabycia i utraty członkostwa,
– sposób rozwiązania stowarzyszenia,
– stowarzyszenie rejestrowane jest w rejestrze starostwa powiatowego.
Dochody stowarzyszenia zwykłego to:
– różne formy finansowania takie jak: składki członkowskie, darowizny, spadki, zapisy, dochody z majątku stowarzyszenia, ofiarność publiczna (zbiórki publiczne) oraz dotacje;
– mogą ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego, a także
przekształcenia się w stowarzyszenie tzw. rejestrowe (działające na
zasadach ogólnych), o ile zgromadzą min. 7 członków.
Stowarzyszenia zwykłe nie mogą:
– powoływać swoich oddziałów terenowych,
– łączyć się w związki stowarzyszeń,
– prowadzić działalności gospodarczej,
– prowadzić odpłatnej działalności pożytku publicznego,
– zrzeszać osób prawnych (np. firm, spółek, innych stowarzyszeń, fundacji itp.).
• Koło gospodyń wiejskich jako samodzielne kółko rolnicze działa na podstawie przepisów Ustawy z dnia 8 października 1982 roku o społeczno-zawodowych organizacjach rolników. Obowiązuje je wpis do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Posiada osobowość prawną. Może powoływać i być członkiem spółdzielni.
• Koło gospodyń wiejskich jako jednostka organizacyjna kółka rolniczego, określa swój regulamin i zasady działania. KGW samodzielnie nie posiada osobowości prawnej, wszelkie działania w imieniu KGW przejmuje kółko rolnicze.
• Koło gospodyń wiejskich jako osobowość prawna w mocy ustawy o KGW działa na podstawie przepisów Ustawy o kołach gospodyń wiejskich z 9 listopada 2018 roku. Zgodnie z ustawą na terenie jednej wsi, sołectwa położonego w granicach administracyjnych miasta lub miasta do 5000 mieszkańców, może mieć siedzibę jedno koło gospodyń wiejskich.
Fot.1. Koło Gospodyń Wiejskich podczas jednych z wystaw w woj.pomorskim.
Terenem działalności koła gospodyń wiejskich może być:
– jedna bądź więcej wsi,
– sołectwo (lub sołectwa) położne w granicach administracyjnych miast,
– miasto (lub miasta) do 5000 mieszkańców.
Na podstawie wpisu do Ogólnopolskiego Rejestru KGW ARiMR otrzymuje osobowość prawną. KGW jest traktowane jako organizacja pozarządowa.
Koło gospodyń wiejskich, w myśl ustawy, działa na podstawie uchwalonego statutu, który określa:
– nazwę i siedzibę koła;
– przedmiotowy i terytorialny zakres działalności koła;
– cele i zadania koła oraz środki do ich realizacji;
– sposób nabywania i utraty członkostwa oraz przyczyny utraty członkostwa w kole;
– prawa i obowiązki członka koła;
– sposób ustanawiania i regulowania składek członkowskich, organy koła: kompetencje, okres kadencji, tryb wyboru i odwołania;
– warunki podejmowania i ważności uchwał organów koła;
– majątek koła oraz sposób dysponowania tym majątkiem;
– sposób reprezentowani koła na zewnątrz;
– tryb zmiany statutu koła;
– tryb likwidacji koła.
Członkowie koła i warunki członkostwa
– członkiem koła gospodyń wiejskich może być każda osoba, która ukończyła lat 18;
– jednocześnie można być członkiem tylko jednego koła gospodyń wiejskich;
– za zgodą przedstawicieli ustawowych w działalności koła mogą brać także udział osoby, które ukończyły lat 13. Osoby te mogą również tworzyć młodzieżowe i dziecięce organizacje wspomagające realizację celów koła;
– z inicjatywą założenia koła gospodyń wiejskich może wystąpić co najmniej 10 osób, które ukończyły 18 lat i których miejscem za-
mieszkania jest wieś będąca terenem działalności koła, sołectwo położone w granicach administracyjnych miasta albo miasto do 5000 mieszkańców.
Związek KGW – koła gospodyń wiejskich , w ramach ustawy, mają prawo do zrzeszania się i tworzenia związku kół. Do utworzenia związku wystarczą dwa koła. Związek należy zgłosić do Rejestru KGW. Związek uchwala własny statut.
Dochody koła gospodyń wiejskich:
– składki członkowskie,
– darowizny i spadki,
– dotacje i dofinansowanie zewnętrzne,
– ofiarność publiczna,
– działalność zarobkowa,
– działalność gospodarcza.
Obowiązki koła jako organizacji pozarządowej:
– prowadzenie księgowości/UEPiK (uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów). Jak każdy inny podmiot koło podlega ustawie o rachunkowości;
– składanie sprawozdań finansowych przy pełnej księgowości lub deklaracji CIT-8 przy UEPiK;
– od 2019 roku deklaracje i sprawozdania do US należy podpisywać podpisem kwalifikowanym.
Uproszczona ewidencja przychodów i kosztów (UEPiK)
Koła mogą prowadzić UEPiK (uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów), gdy osiągają przychody wyłącznie z:
– działalności statutowej z tytułu składek członkowskich, darowizn,
zapisów, dotacji, pomocy finansowej;
– sprzedaży wyrobów sztuki ludowej, w tym rękodzieła i rzemiosła ludowego i artystycznego lub żywności regionalnej;
– z tytułu sprzedaży, najmu lub dzierżawy majątku;
– z tytułu odsetek od środków pieniężnych na rachunkach bankowych
lub rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych;
– nie posiadają statusu organizacji pożytku publicznego;
– w roku poprzedzającym rok podatkowy osiągnęły przychody w wysokości nieprzekraczającej 100 000 zł.
Chęć prowadzenia UEPiK należy zgłosić do Urzędu Skarbowego do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego za pośrednictwem powiatowego biura ARiMR.
Rozporządzenie Ministerstwa Finansów z dnia 7 stycznia 2019 r. w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów przez koła gospodyń wiejskich.
Opracowano na podstawie materiałów udostępnionych przez ARiMR oraz materiałów szkoleniowych – Agnieszka Rojewska
