Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami…” (Dz.U.2018 poz.1339) gospodarstwa o powierzchni ≥ 10 ha użytków rolnych lub utrzymujące zwierzęta gospodarskie w liczbie ≥ 10 DJP wg stanu średniorocznego, obowiązuje posiadanie planu nawożenia azotem lub obliczeń maksymalnych dawek azotu. Co korzystniej dla rolnika wybrać? Jakie są pomiędzy nimi różnice?
Od 1 stycznia 2019 r. plany nawożenia azotem są obowiązkowe dla:
- gospodarstw rolnych o powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych,
- uprawiających uprawy intensywne (tabela 1) na powierzchni powyżej 50 ha gruntów ornych,
- utrzymujących obsadę większą niż 60 DJP
Gospodarstwa o mniejszym areale lub produkcji zwierzęcej, już od lipca 2018 r., zobowiązane zostały do obliczeń maksymalnych dawek azotu. Sposób obliczeń przedstawiliśmy szerzej we wrześniowym wydaniu PWR oraz na stronie internetowej www.podr.pl. Jeśli gospodarstwo o małym areale gospodaruje w warunkach o wysokim potencjalne plonowania, np. na Żuławach, wówczas obliczenia maksymalnych dawek azotu można zastąpić planem nawożenia azotem i zastosować dawki azotu wyższe niż maksymalne określone przez Program działań.
W planie nawożenia azotem podstawą obliczeń jest oczekiwana wysokość plonu, możliwa do osiągnięcia w określonych warunkach glebowo-klimatyczno-agrotechnicznych. Tak samo, jak przy ustalaniu maksymalnych dawek azotu, należy uwzględnić ilość azotu działającego z nawozów naturalnych i zasobów glebowych. W odróżnieniu od obliczeń maksymalnych dawek azotu, w planie nawożenia azotem uwzględnia się również azot wnoszony przez uprawę roślin przedplonowych lub międzyplonów oraz zakłada wykorzystanie azotu z mineralnych nawozów azotowych na poziomie 70%. Dodatkowo, na słomę do zaorania można zastosować więcej: do 30 kg /ha, o ile stanowisko przeznaczone jest pod zasiew ozimin.
| Dawka Nmin = plon osiągalny x pobranie jednostkowe (tab. 10 Rozporządzenia) – N dostępny z nawozów naturalnych – N dostępny z gleby (tab. 12 Rozporządzenia) – N z przedplonów lub międzyplonów (tab.2 artykułu) / 0,7 (współczynnik wykorzystania N z nawozów mineralnych) |
DW przykładzie z wrześniowego wydania PWR obliczyliśmy dopuszczalną maksymalną wysokość nawożenia azotem mineralnym pszenicy ozimej. Zakładając pobranie azotu z nawozów naturalnych: 23,10 kg N, z gleby: 53,10 kg N i wykorzystując wzór na obliczenie maksymalnej dawki azotu, uzyskaliśmy wynik: 130,80 kg. Takie nawożenie powinno zabezpieczyć azot dla plonu 6,67 t/ha pszenicy ozimej.
Jeżeli przyjmiemy, że dla warunków glebowo-klimatyczno-agrotechnicznych gospodarstwa, taki plon jest osiągalny i zdecydujemy się na sporządzenie planu nawożenia azotem, wówczas maksymalna wysokość dawek nawożenia mineralnego uzależniona będzie od rodzaju przyoranych przedplonów lub resztek pożniwnych.
Jeśli uprawę pszenicy ozimej:
- poprzedziła uprawa łubinu, który został przyorany w całości jako zielony nawóz:
Dawka Nmin = (6,67 t/ha pszenicy * 27 kg N/t – 23,10 kg N/ha – 53,10 kg N/ha – 74 kgN/ha)/0,7 = 42,70 kg/ha
- poprzedziła uprawa łubinu, po którym przyorane zostały tylko resztki pożniwne:
Dawka Nmin = (6,67 t/ha pszenicy * 27 kg N/t – 23,10 kg N/ha– 53,10 kg N/ha – 30 kg N/ha)/0,7 = 105,56 kg/ha
- nie poprzedzała upraw roślin bobowatych lub korzeniowych:
Dawka Nmin = (6,67 t/ha pszenicy * 27 kg N/t – 23,10 kg N/ha– 53,10 kg N/ha)/0,7 = 148,42 kg/ha
Dla naszego przykładu, bez przyorywania roślin bobowatych lub liści roślin korzeniowych, maksymalna dawka azotu mineralnego wyliczona zgodnie z wzorem planu nawożenia azotem, wynosi 148,42 kg. Jest to 17,62 kg więcej niż w przypadku obliczeń maksymalnych dawek azotu. Przyoranie roślin bobowatych lub liści korzeniowych sprawia, że dawki Nmin które można zastosować są niższe.
Plany nawożenia azotem nie będą potrzebne w gospodarstwach realizujących pakiet 1: Rolnictwo zrównoważone Programu Rolno-środowiskowo-klimatycznego, ponieważ rolnicy dysponować będą planami nawozowymi, zawierającymi dawki nawożenia azotem, opracowanymi przez doradców rolnośrodowiskowych. Obowiązkiem doradców będzie zadbanie o zgodność planów nawozowych z wymogami Programu działań.
Zgodnie z obowiązującą Ustawą o nawozach i nawożeniu (Dz.U.2018 poz. 1259), gospodarstwa z produkcją zwierzęcą powyżej: 40 tys. stanowisk dla drobiu, 2 tys. stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg, 750 stanowisk dla macior, obowiązuje posiadanie planów nawozowych. Wymienione gospodarstwa mogą zbywać do 30% ilości nawozów naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie. Zbywający i nabywający zobowiązani są do zawarcia umowy, w której należy określić ilość nawozów oraz zawartość azotu. Nabywca nawozów naturalnych zobowiązany jest do opracowania planu nawożenia w terminie 30 dnia zawarcia umowy, jednak nie później niż do dnia rozpoczęcia stosowania nawozu naturalnego. W przypadku tych gospodarstw wymagana jest opinia planów nawozowych wydania przez okręgową stację chemiczno-rolniczą oraz doręczenie kopii pozytywnie zaopiniowanych planów wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska. Od 1 stycznia 2019 r. plany nawozowe powinny spełniać wymogi Programu działań w zakresie dotyczącym nawożenia azotem.
Zgodnie z obowiązującą Ustawą o nawozach i nawożeniu (Dz.U.2018 poz. 1259), gospodarstwa z produkcją zwierzęcą powyżej: 40 tys. stanowisk dla drobiu, 2 tys. stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg, 750 stanowisk dla macior, obowiązuje posiadanie planów nawozowych. Wymienione gospodarstwa mogą zbywać do 30% ilości nawozów naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie. Zbywający i nabywający zobowiązani są do zawarcia umowy, w której należy określić ilość nawozów oraz zawartość azotu. Nabywca nawozów naturalnych zobowiązany jest do opracowania planu nawożenia w terminie 30 dnia zawarcia umowy, jednak nie później niż do dnia rozpoczęcia stosowania nawozu naturalnego. W przypadku tych gospodarstw wymagana jest opinia planów nawozowych wydania przez okręgową stację chemiczno-rolniczą oraz doręczenie kopii pozytywnie zaopiniowanych planów wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska. Od 1 stycznia 2019 r. plany nawozowe powinny spełniać wymogi Programu działań w zakresie dotyczącym nawożenia azotem.
Opracowała: Katarzyna Radtke
