Wybór mieszanek zbożowych jako element płodozmianu jest zabiegiem, który może przynieść rolnikowi korzyści w postaci wysokiego plonu o dobrej jakości paszowej. Jednakże wdrożenie tego typu uprawy wymaga precyzyjnego doboru gatunków oraz odmian w ich obrębie.
Mieszanki zbożowe na terenie województwa pomorskiego niezmiennie od lat cieszą się dużym zainteresowaniem rolników. Biorąc pod uwagę powierzchnię zasiewów areał tego typu upraw w 2020 roku wyniósł ponad 60,6 tys. ha plasując się na trzecim miejscu po pszenicy ozimej i życie. Stosowanie uprawy mieszanej różnych gatunków/odmian zbóż (najczęściej jarych) wpływa na poprawę bioróżnorodności takiego pola, co skutkuje skuteczniejszym wykorzystaniem zasobów środowiska a następnie zapoczątkowaniem biologicznych procesów związanych z regulacją nasilenia agrofagów w łanie lub glebie. Zastanawiając się nad wyborem tego typu formy wysiewu rolnicy również biorą pod uwagę aspekt ekonomiczny związany z poziomem plonowania. Czy istotnie mieszanie gatunków/odmian skutkuje zwyżką plonu ziarna z takiego pola??. W niniejszym artykule przedstawię państwu wyniki doświadczenia przeprowadzonego na terenie poletek doświadczalnych PODR w Lubaniu obejmującego kilka wariantów mieszanek sporządzonych z odmian oraz gatunków zbóż jarych. Mam nadzieję, iż przedstawione wyniki choć w niewielkim stopniu będą pomocne w planowaniu zasiewów wiosną.
Analizując podstawowe założenia doświadczenia z mieszankami zbożowymi jarymi przeprowadzonego w Lubaniu do realizacji wykorzystano 3 gatunki zbóż jarych : pszenicę, owies oraz jęczmień wysiane osobno lub łącznie w 5 wariantach:
- Wariant wewnątrz -gatunkowy – 3 odmiany pszenicy
- Wariant wewnątrz-gatunkowy – 2 odmiany pszenicy
- Wariant wewnątrz-gatunkowy – 2 odmiany owsa
- Wariant między-gatunkowy – 1 odmiana jęczmienia + 1 odmiana owsa
- Wariant siewu czystego – wszystkie odmiany wysiano na poletkach w siewie czystym
Całość doświadczenia została założona na stanowisku glebowym 5 klasy bonitacyjnej (brunatno wyługowany piasek słabo-gliniasty). Wysiew nasion wykonano za pomocą siewnika poletkowego o szerokości roboczej 1,5m na powierzchni 15 m2. Każdy z wariantów składał się z 4 odrębnych poletek doświadczalnych zróżnicowanych pod kątem nawożenia (poziomy a1 oraz a2). Obsada dla wszystkich poletek po wysiewie wynosiła 500 roślin./m2 (mieszanki/pszenica/owies) oraz 400szt/m2 (jęczmień w siewie czystym).
Rozpatrując zestaw odmian przeznaczanych do wdrożenia w tegorocznej edycji wzięły udział odmiany dostarczone przez hodowcę firmę Saaten Union Polska. Zatem w skład omawianego zestawu wchodziły:
- Pszenica jara – Lennox (E), Viarus (A), Quintus (A)
- Owies – Monsun, Posejdon
- Jęczmień jary – Runner
Dane dotyczące proporcji poszczególnych mieszanek oraz parametrów wykorzystanego materiału siewnego przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1 Dane odmian wykorzystanych do przeprowadzenia doświadczenia z wariantami mieszanek zbożowych jarych przeprowadzonym w PODR w Lubaniu w 2020 roku
W kwestii technologii uprawy doświadczenie zostało założone 06.04.2020 roku. Nawożenie było realizowane na dwóch poziomach agrotechnicznych a1 i a2 zróżnicowanych jego dawką całkowitą (poziom a2+40kg/ha) oraz aplikacją dodatkowych preparatów mikroelementowych i aminokwasowych. Zabezpieczenie potrzeb pokarmowych roślin w fosfor i potas zostało wykonane za pomocą przedsiewnego zabiegu nawozem wieloskładnikowym
Yara NPK 5-15-25 natomiast nawożenie azotowe w całości przeprowadzono z wykorzystaniem Roztworu Saletrzano Mocznikowego 32%. Zbiór ziarna z poletek doświadczalnych wykonano 30.08.2021r kombajnem poletkowym Wintersteiger Elite zaopatrzonym w workownicę Pozostałe informacje dotyczące agrotechniki doświadczenia przedstawiono w tabeli 2.
Tabela 2. Parametry agrotechniczne doświadczenia z wariantami mieszanek zbożowych jarych przeprowadzonym w PODR w Lubaniu w 2020 roku
W trakcie badań z zebranym materiałem z poletek wykonano pomiar:
- masy ziarna z poletka [kg]
- wilgotności [%]
W oparciu o otrzymane parametry finalnie dokonano przeliczenia plonu z danych wariantów z powierzchni poletka na powierzchnię towarową 1 ha. Wyniki doświadczenia po obliczeniach przedstawiono w tabeli 3.
Tabela 3 . Wyniki plonowania odmian i wariantów mieszanek zbóż jarych w doświadczeniu PODR w Lubaniu w 2020 roku
Na podstawie obserwacji oraz otrzymanych w doświadczeniu wyników należy stwierdzić, iż były one istotnie zróżnicowane. Na poziom plonowania oraz różnicę pomiędzy wariantem mieszankowym a siewem czystym wpływ niewątpliwie miał dobór gatunków oraz odmian w jego obrębie W pierwszym z testowanych gatunków czyli pszenicy jarej w przypadku dwóch odmian (Quintus, Viarus) nie zanotowano wzrostu plonu. Natomiast porównując poziom plonowania Wariantu I do czystego wysiewu trzeciej z odmian odmiany Lennox widoczny jest wzrost o 12,6 % na korzyść mieszanki odmianowej. Kolejne z obiektów doświadczenia wykazały już wzrost plonu bez względu na dobraną do mieszanki odmianę. W przypadku Wariantu III (2 zmieszanych odmian owsa) zanotowano wzrost o:
- 4,1 % w stosunku do siewu czystego odmiany Posejdon
- 6,9 % w stosunku do siewu czystego odmiany Monsun
Siew mieszanki międzygatunkowej (Wariant IV) najczęściej stosowanej na terenie województwa pomorskiego charakteryzował się średnim plonowaniem na poziomie 5,76t/ha. Porównując do wyników z (Wariantu V – siew czysty) w zależności od odmiany widoczny jest wzrost plonu o:
- 8,8% w stosunku do siewu czystego odmiany owsa Posejdon
- 11,8 % w stosunku do siewu czystego odmiany owsa Monsun
- 4,5% w stosunku do siewu czystego odmiany jęczmienia Runner
Reasumując wybór mieszanek zbożowych jako element płodozmianu jest zabiegiem, który może przynieść rolnikowi korzyści w postaci wysokiego plonu o dobrej jakości paszowej. Jednakże wdrożenie tego typu uprawy wymaga precyzyjnego doboru gatunków oraz odmian w ich obrębie. Do głównych kryteriów wyboru odmian do mieszanki powinniśmy zaliczyć przede wszystkim odpowiednią ich wysokość (unikamy piętrowości roślin i zacieniania komponentów) ich konkurencyjność w stosunku do innych gatunków w składzie oraz dynamikę wzrostu. Po uwzględnieniu tego typu wytycznych wybrane przez nas rośliny będą na polu stanowić zgrany duet, a nie przeszkadzać sobie nawzajem.
opracowanie: Daniel Dąbrowski
