Zasady chowu zwierząt w systemie ekologicznym.

Zwierzęta stanowią integralną część gospodarstwa ekologicznego. Odgrywają znaczącą rolę przyczyniając  się m.in. do zamknięcia obiegu składników pokarmowych wewnątrz gospodarstwa, zapewnienia nawozu naturalnego, wpływającego na żyzność gleby oraz poprzez wzbogacenie płodozmianu w rośliny pastewne do samowystarczalności gospodarstwa.

W prawidłowo zorganizowanym gospodarstwie pasze w całości są wytwarzane we własnym gospodarstwie, a ilość nawozów naturalnych jest zoptymalizowana. Dopuszczalna maksymalna obsada zwierząt w gospodarstwie wynosi 2 DJP/ha użytków rolnych (1 duża jednostka przeliczeniowa to 500 kg żywej wagi zwierząt) , wówczas ilość azotu zawarta w nawozach naturalnych nie przekroczy 170 kg/ha/rok.

Tab.1. Przykładowe współczynniki przeliczania zwierząt na DJP wg Załącznika nr 3 do rozporządzenia zmieniającego MRiRW z dn. 8 lipca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Rolnictwo ekologiczne” objętego PROW na lata 2014-2020

Lp. Rodzaj zwierząt

Współczynnik przeliczania

zwierząt na DJP

1. Konie – źrebaki powyżej 2 lat 1
2. Bydło – buhaje 1,4
3. Bydło- krowy 1
4. Bydło – cielęta do 6 miesięcy 0,15
5. Kozy matki 0,15
6. Świnie 0,3
7. Owce powyżej 1,5 roku 0,1
8. Drób – kury, kaczki 0,004

 

Warunki utrzymania

Jednym z podstawowych wymagań produkcji ekologicznej jest zapewnienie zwierzętom odpowiednich warunków utrzymania. Przede wszystkim utrzymanie dobrostanu na wysokim poziomie, rozumianego przez zaspokojenie potrzeb behawioralnych, fizjologicznych i psychologicznych. Zwierzęta powinny mieć stały dostęp do pastwisk w sezonie, a do wszystkich budynków, w których utrzymywane są zwierzęta, powinny bezpośrednio przylegać wybiegi. W budynkach inwentarskich zwierzęta muszą mieć zapewnioną naturalną ściółkę, stały dostęp do świeżej pitnej wody i pasz. Ponadto w pomieszczeniach należy zapewnić odpowiednią wentylację, oświetlenie, temperaturę, ochronę przed wiatrem i nasłonecznieniem. Dopływ światła jest jednym z podstawowych wymagań produkcji ekologicznej zwierząt. Światło reguluje poziom hormonów i wpływa na cykl rozrodczy zwierząt oraz uaktywnia witaminę D. Światło słoneczne pełni również rolę środka odkażającego. Dlatego też należy zadbać o odpowiedni stosunek powierzchni okien do powierzchni podłogi oraz stan czystości szyb.

Zwierzęta przebywające w budynkach powinny mieć też zapewnioną możliwość swobodnego ruchu. Dlatego też w tym celu podaje się minimalne powierzchnie pomieszczeń odpowiednie dla rożnych gatunków i rodzajów produkcji. Również w celu zapewnienia potrzeb behawioralnych, podaje się minimalne powierzchnie wybiegu. Każde zwierzę musi mieć zapewnioną taką przestrzeń, aby mogło swobodnie wstać, położyć się, oczyścić, i obrócić się. Zabrania się również trzymania zwierząt w klatkach, jak i ich okaleczania (np. skracanie dziobów, rogów czy obcinanie ogonów).

Tab. 2. Przykładowe minimalne powierzchnie pomieszczeń i przestrzeni otwartych dla zwierząt utrzymywanych w systemie ekologicznym wg Rozporządzenia Komisji (WE) nr 889/2008 z dn. 5 września 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE)  nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli.

BYDŁO, KONIOWATE

  Powierzchnia pomieszczeń (wewnętrzna  netto dostępna dla zwierząt) Powierzchnia wybiegu,    z wyłączeniem pastwisk (zewnętrzna)
  Minimalna waga żywa (kg) m²/sztukę m²/sztukę
Bydło przeznaczone do rozrodu i opasowe oraz koniowate do 100 1,5 1,1
  do 200 2,5 1,9
  do 350 4,0 3
  powyżej 350 5  (min.  1 m²/100 kg 3,7 (min. 0,75 m²/100 kg)
Krowy mleczne 6 4,5

 

Zmiana:

Od 2015 roku zgodnie z rozporządzeniem  z dn. 26 maja w sprawie ogólnych odstępstw od warunków produkcji ekologicznej dopuszcza się utrzymywanie bydła na uwięzi w gospodarstwach, w których utrzymuje się do  40 sztuk dorosłych bydła, jeśli są spełnione wymagania o których mowa w tymże rozporządzeniu (m.in. zapewnienie okresowego ruchu).

W gospodarstwach, w których jest utrzymywana większa ilość bydła nie ma możliwości ubiegania się o zgodę na trzymanie zwierząt na uwięzi (do tej pory gospodarz składał wniosek do WIJHARS z prośbą o zgodę). Gospodarstwa z większą ilością zwierząt, powinny mieć już tak dostosowane budynki inwentarskie i pastwiska, aby zapewnić odpowiednie boksy dla osobników  większych, agresywniejszych, aby uniknąć uwięzi.

Pochodzenie zwierząt, dobór ras

Dobór zwierząt przy organizowaniu stada ekologicznego powinien być nastawiony w pierwszej kolejności na zwierzęta ras rodzimych. Są to zwierzęta bardzo dobrze przystosowane do miejscowych warunków środowiskowych, o dobrej zdrowotności, plenności i długowieczności. Zwierzęta o dobrej kondycji, prawidłowo odżywiane będą odporniejsze na choroby, nie będą wymagały leczenia weterynaryjnego, które często ma miejsce w intensywnych chowach w zamkniętych oborach.

Do chowu ekologicznego bydła polecana jest np. rasa mięsna: Limousine, rasa mleczna: Polska czerwona, rasa mleczno-mięsna:  Simental.

Zaleca się, aby zwierzęta utrzymywane w gospodarstwie ekologicznym  pochodziły z danego gospodarstwa lub innych gospodarstw ekologicznych. W przypadku zgłoszenia się po raz pierwszy do gospodarowania w systemie ekologicznym okres przestawiania (tzw. konwersja) dla gruntów jak i zwierząt odbywa się jednocześnie i trwa zasadniczo 24 miesiące (w przypadku roślin wieloletnich 3 lata). Aby produkcja ekologiczna mogła być uznana za ekologiczną, najpierw powierzchnia paszowa musi przejść okres przestawiania. Dokupywane zwierzęta powinny pochodzić z innych gospodarstw ekologicznych. Dopuszcza się również wprowadzenie zwierząt z chowu konwencjonalnego podczas tworzenia stada podstawowego z zachowaniem okresów przestawiania (inne  okresy dla różnych gatunków).

Pasze i żywienie

Zwierzęta w gospodarstwie ekologicznym należy żywić paszami wytworzonymi w danym gospodarstwie lub z innych gospodarstw ekologicznych (w przypadku zwierząt roślinożernych co najmniej 50 % pasz pochodzi z własnego gospodarstwa). Niedopuszczalne jest podanie paszy spleśniałej, zanieczyszczonej  nawozami naturalnymi lub źle zakonserwowanej. Zwierzęta chowane w tym systemie trzeba utrzymywać w dobrej kondycji, aby uniknąć chorób.  Należy maksymalnie wykorzystać pastwiska w systemie żywienia. Większą część dawki pokarmowej powinna stanowić pasza objętościowa.

W dawce pokarmowej zwierząt utrzymywanych zgodnie z zasadami produkcji ekologicznej zezwala się na stosowanie do 100 % pasz pochodzących z produkcji własnej gospodarstwa w okresie  konwersji  ( do niedawna było 60 %). Jeśli w danym gospodarstwie ekologicznym brakuje własnej paszy i nie ma możliwości zakupu z innego gospodarstwa ekologicznego, dopuszcza się w żywieniu pasze z innego gospodarstwa pochodzące z produkcji w okresie konwersji w ilości średnio do 30 % składu dawki pokarmowej. (zgodnie z Rozporządzeniem komisji (WE) nr 1254/2008 z dn. 15 grudnia 2008 r.)

Okresowe wahania składników mineralnych należy uzupełnić  podając lizawki, a także mieszanki mineralne. Natomiast podstawą żywienia młodych ssaków powinno być mleko matki. Zabrania się np. podawania pasz wytworzonych  z wykorzystaniem GMO lub produktów z nich pozyskanych, stymulatorów wzrostu czy antybiotyków.

Wykaz dodatków paszowych do produkcji ekologicznej prowadzi Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy w Krakowie.

Produkty do czyszczenia i dezynfekowania również są wymienione w aktach prawnych i są to np. mydło potasowe, mleko wapienne.

Pamiętajmy: wszelkie zabiegi w chowie zwierząt powinny być ukierunkowane na profilaktykę, a nie na leczenie ! Zatem najpierw należy zapoznać się z wymogami i zasadami produkcji ekologicznej.

Zakładając gospodarstwo ekologiczne lub zmieniając profil produkcji, pamiętajmy, że podstawą równowagi paszowo-nawozowej jest odpowiednia obsada zwierząt. Posiadanie zwierząt zapewnia nam dostęp do nawozów naturalnych. Nawozy odzwierzęce prawidłowo gromadzone i przechowywane, a potem aplikowane  przyczyniają się do  odpowiedniego obiegu makroelementów w gospodarstwie, co z pewnością przekłada  się na zadowalające plony.

 

Wykaz aktów prawnych dotyczących szczegółowych wytycznych rolnictwa ekologicznego dostępny na stronie:

http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Rolnictwo-ekologiczne/Akty-prawne.

Opracowała: Agnieszka Jereczek

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *