Prawidłowe żywienie bydła jest najważniejszym czynnikiem wpływającym na stan zdrowia zwierząt i wyniki produkcyjne. Poprawę efektów można uzyskać przez żywienie krów odpowiednio dobraną dawką pokarmową, przygotowaną z dobrej jakości pasz objętościowych, treściwych oraz dodatków paszowych. Grupą dodatków cieszącą się dużą popularnością są preparaty drożdżowe.
Dzięki swoim pozytywnym właściwościom drożdże wykorzystywane są na szeroką skalę nie tylko w żywieniu zwierząt, ale także w przemyśle biotechnologicznym i rolno-spożywczym.
Drożdże to rodzaj grzybów jednokomórkowych z klasy workowców, rozmnażających się głównie przez pączkowanie. Powszechnie występują w środowisku naturalnym (ziarna zbóż, niektóre owoce, woda, gleba). Drożdże są organizmami tlenowymi, ale często wykorzystuje się ich zdolność do wzrostu w warunkach beztlenowych, w których zachodzi fermentacja alkoholowa (etanolowa). Mogą one fermentować glukozę, fruktozę, galaktozę, maltozę, a także skrobię i dekstryny.
Drożdże i preparaty drożdżopochodne wykorzystywane są w żywieniu zwierząt jako komponent pasz lub jako składnik premiksów i probiotyków. Wartość pokarmowa uwarunkowana jest ich składem chemicznym, na który ma wpływ technologia produkcji. Drożdże paszowe suszone są produktem o wysokiej zawartości suchej masy (ok 90%) i białka ogólnego (do 43%). Białko charakteryzuje się bogatym składem aminokwasowym, zawiera stosunkowo dużo lizyny, leucyny, treoniny i waliny. Drożdże są również bogatym źródłem witamin z grupy B i enzymów, ale coraz częściej wykorzystywane są jako nośnik niezbędnych pierwiastków. Warto również dodać, że w drożdżach może występować także witamina A i E, a nawet witamina D. Ze względu na bogaty skład chemiczny oraz wysoką strawność (nawet 90%) drożdże mogą być zamiennikiem niektórych pasz wysokobiałkowych. Zaletą martwych suszonych drożdży paszowych jest możliwość ich dłuższego przechowywania w odpowiednich warunkach magazynowych, bez konsekwencji degradacji biologicznej składników odżywczych.
Głównym powodem dla którego drożdże paszowe stosowane są w żywieniu krów mlecznych jest chęć poprawy wskaźników produkcyjnych. Szereg badań wskazuje, że preparaty drożdżowe stwarzają możliwość zwiększenia wydajności mlecznej, a także zawartości składników odżywczych w mleku. Ponadto wykazano, że dodatek drożdży do paszy obniża liczbę komórek somatycznych w mleku. Wprowadzenie żywych drożdży Saccharomyces cerevisiae do dawki pokarmowej wpływa również korzystnie na procesy zachodzące w żwaczu: zwiększenie koncentracji bakterii celulolitycznych oraz poprawę wykorzystania węglowodanów strukturalnych, a także stabilizację pH żwacza. Zastosowanie żywych kultur drożdży ma szczególne znaczenie w okresie okołoporodowym, gdy po wycieleniu w dawce pokarmowej dominują pasze treściwe. Dodatek drożdży w tym czasie może wpłynąć pozytywnie na pobranie suchej masy, a także ułatwia adaptację środowiska żwacza. Ponadto badania naukowców wskazują korzystny wpływ podawania preparatu drożdżowego w okresie późnej ciąży i wczesnej laktacji na układ immunologiczny krów mlecznych. Preparaty te stwarzają także możliwość złagodzenia skutków stresu cieplnego latem. Drożdże mogą również wiązać mikotoksyny zanieczyszczające pasze.
Obecnie coraz częściej wykorzystywane są możliwości akumulowania pierwiastków przez komórki drożdży. Dzięki temu możliwe jest tworzenie produktów o zwiększonej zawartości cynku, chromu i selenu. Wyprodukowane w ten sposób organiczne formy mikroelementów są łatwiej przyswajane i wykorzystywane przez zwierzęta. Jednym z pierwiastków niezbędnym do prawidłowego wzrostu i rozwoju organizmu jest selen. Jego niedobór w diecie krów może mieć niekorzystny wpływ na rozród, stan zdrowia i wyniki produkcyjne, dlatego bardzo często wprowadzony jest do dawki pokarmowej w postaci drożdży selenowych. Szczególną uwagę na odpowiednią suplementację selenu w diecie krów mlecznych należy zwrócić w okresie okołoporodowym, ponieważ krowy we wczesnej laktacji narażone są na zwiększony stres oksydacyjny. Ponadto selen jest niezbędny do prawidłowego rozwoju płodu. Dzięki wprowadzeniu tego pierwiastka do dawki krów można zapobiegać jego niedoborowi także u cieląt. Łatwa przyswajalność selenu organicznego przez zwierzęta powoduje wzrost jego zawartości w produktach od nich pochodzących (mleko, mięso). Ma to szczególne znaczenie dla konsumentów, ponieważ Polska należy do krajów niedoborowych w selen, a mięso jest jego istotnym źródłem w diecie człowieka.
opracowała: Magdalena Zacholla-Tyda
