Budowa lub rozbudowa dużych budynków inwentarskich budzi szereg wątpliwości i zastrzeżeń zarówno inspekcji ochrony środowiska jak i po prostu sąsiadów. Wszyscy obawiają się dużych emisji gazów, kurzu i przykrych dla otoczenia zapachów z chlewni czy kurnika. Dziś już nie musi tak być. Stosując najnowocześniejsze rozwiązania techniczne i technologiczne możemy znacznie ograniczyć a nawet prawie wyeliminować to zjawisko.
Po pierwsze istnieją żywieniowe metody ograniczania emisji gazów. Dostosowanie ilości podawanych zwierzętom substancji pokarmowych do ich zapotrzebowania w znacznym stopniu ogranicza emisję amoniaku i gazów cieplarnianych. Stosowanie więc dobrze zbilansowanych i dostosowanych mieszanek dla poszczególnych grup wiekowych i wydajności zwierząt wpływa na lepsze wykorzystanie paszy działa prozdrowotnie oraz eliminuje nadmierne emisje gazów. Zastosowanie preparatów probiotycznych zarówno jako dodatków do paszy jak i na ściółkę również eliminuje część uwalniającego się amoniaku. Na podstawie doświadczenia przeprowadzonego przez Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, pod przewodnictwem dr inż. Krzysztofa Pawlaka uzyskano wyniki potwierdzające skuteczność preparatu EM Probiotyk w redukcji stężenia amoniaku w budynkach inwentarskich. W powyższym doświadczeniu opryskiwano ściółkę w kurniku. Oprysk ściółki był wykonywany codziennie przez 14 dni. Za pomocą ręcznego opryskiwacza rozprowadzano na powierzchnię ściółki 20 % roztwór preparatu EM Probiotyk w ilości 50 ml na 1m2 powierzchni budynku. Analizując uzyskane wyniki stężenia amoniaku wyraźnie widać, że zastosowanie powyższego preparatu znacznie obniżyło stężenie amoniaku w powietrzu budynków inwentarskich. W 4 dniu stosowania preparatu widać jedynie nieznaczny spadek stężenia NH3 natomiast w trakcie trwania dalszego opryskiwania ściółki preparatem (7, 10, 13 dzień stosowania preparatu) widać systematyczny spadek stężenia amoniaku aż do poziomu 3,75 ppm.
W dużych nowoczesnych obiektach zastosowanie mają skuteczne nowe rozwiązania techniczne. Doświadczenia prowadzone w Instytucie Zootechniki PIB Kraków Balice przez dr hab. Jacka Walczaka wykazały wysoką skuteczność w oczyszczaniu powietrza przez zastosowanie biofiltrów. We wnioskach z tych doświadczeń możemy przeczytać że „biofiltracja zanieczyszczonego odorami powietrza z budynków inwentarskich jest wysoce skuteczną metodą ograniczenia skażeń środowiskowych z tej działalności. W przeprowadzonych badaniach najlepszymi właściwościami filtracyjnymi cechowały się torf i rozdrobniona kora. Słoma lub trociny zastosowane jako złoża biofiltrów wykazują istotnie mniejsze zdolności wiązania zanieczyszczeń gazowych.”
![](http://strefa.agro.pl/wp-content/uploads/2019/10/DSC_0107-1024x683.jpg)
Jednym z innowacyjnych sposobów oczyszczania powietrza jest system MagixX. System ten charakteryzuje się tym że powietrze zanim opuści chlewnię czy kurnik przetłaczane jest przez centralny oczyszczacz. Składa się on z trzech poziomów, pierwszy oddziela kurz z zużytego powietrza. Powietrze wpływa do ściany filtrującej, przez którą ciągle z góry na dół spływa woda i kurz jest wymywany do będącego na dole zbiornika wody i osiada na jego dnie a wraz z nim najcięższe części nieprzyjemnych zapachów. Druga ściana filtrująca oczyszcza powietrze głównie z amoniaku. Do tego celu do przepływającej wody dodaje się kwasów siarkowych przy których udziale amoniak zostaje związany w siarczan amonu. Trzeci poziom to biofiltr składający się z kory i służy do mikrobiologicznego przetwarzania nieprzyjemnych zapachów. System ten należy zaprojektować do konkretnego obiektu i dobrać zarówno wielkość czy ilość kurtyn wodnych, dolnego zbiornika wody, system dozowania kwasu, cały system wentylacji, oraz odpowiednie automatyczne sterowanie. Ten trójfazowy system oczyszczania powietrza jest zainstalowany w nowo otwartym w kwietniu bieżącego roku kurniku na 39 900 brojlerów Państwa Danuty i Zygmunta Stromskich z Kczewa. W lipcu dobiega końca drugi cykl produkcji brojlera i naocznie przekonałam się o bardzo dużej skuteczności tego rozwiązania. Właściciel z inwestycji jest zadowolony mówi „inwestycja była kosztowna, ale chcę żyć w zgodzie z lokalną społecznością i ze środowiskiem”.
W chlewniach znajduje też zastosowanie decentralny system oczyszczania powietrza o nazwie HelixX. Zużyte powietrze z chlewni przechodzi przez kolumny z dyszami umiejscowione w kanałach odprowadzających powietrze na zewnątrz. Specjalnie ustawione dysze zraszają wodą zużyte powietrze tak że większe krople uderzają o siebie. Rozbijają się i powstaje tzw. mgła wtórna zwiększając powierzchnię stykania się powietrza i wody, co prowadzi do większego związania amoniaku i kurzu. Woda oczyszczająca spływa wzdłuż spirali absorbującej i rynną odprowadzana jest do zbiornika. Ta sama woda może być ponownie użyta. Zaletą tego systemu jest to że może być zainstalowany w istniejący już system wentylacji, nie wymaga przeprojektowywania ani konserwacji, jest stosunkowo tani. Za bezpieczeństwo monitorowanie i sterowanie całej instalacji również odpowiada komputer.
W procesie produkcji zwierzęcej zastosowanie mogą mieć również systemy fotochemicznego oczyszczania powietrza powszechnie wykorzystywane w technologiach ochrony środowiska (oczyszczanie wód, ścieków i atmosfery, czy też przy rekultywacji gleby). Procesy fotochemicznego oczyszczania są inicjowane światłem. W tym przypadku powietrze z obór, chlewni lub kurników jest poddane ciągowi przemian chemicznych spowodowanych absorpcją promieniowania świetlnego. Zanieczyszczone powietrze przechodzi przez kilka modułów, gdzie do jego oczyszczania wykorzystuje się wodę, ozon i promieniowanie UV-C. Oczyszczacz działa automatycznie i dodaje odpowiednią ilość ozonu oraz utrzymuje natężenie światła UV na poziomie, który jest niezbędny do wyeliminowania doprowadzanych substancji. System może też pracować z zimnym powietrzem, dzięki czemu można go stosować w pomieszczeniach nieizolowanych, na przykład oborach i chlewniach z wentylacją naturalną. Oczyszczacz działa przy bardzo małym ciśnieniu, co w połączeniu z poborem powietrza przy podłodze sprawia, że może być używany w naturalnie wentylowanych budynkach, nie zaburzając naturalnej i termicznej cyrkulacji powietrza. Urządzenie można w każdej chwili wyłączyć lub włączyć, zależnie od potrzeb, a wysoką skuteczność uzyskuje tuż po włączeniu. Jest to możliwe dzięki temu, że proces jest chemiczny, a nie biologiczny.
Ozon możemy też wykorzystywać w procesie oczyszczania i dezynfekcji budynków inwentarskich po zakończeniu cyklu produkcyjnego. Technologia ozonowa, ze względu na właściwości aktywnego tlenu, może być stosowana m.in.: w zwalczaniu insektów i gryzoni, usuwaniu pleśni i grzybów. Stąd też zabieg zalecany jest także w odkażaniu pomieszczeń, w których odbywa się hodowla żywca czy drobiu. Zastosowanie ozonowania w chlewniach, oborach, kurnikach zapobiega chorobom zakaźnym zwierząt i usuwa przykre zapachy. Zabieg daje gwarancję skuteczności i trwałości oczyszczania, jest wielokrotnie skuteczniejszy szybszy i trwalszy od powszechnie stosowanego chloru. Jego zaletą jest to że nie pozostawia żadnych szkodliwych produktów ubocznych. Jego zastosowanie jest jednak drogie.
![](http://strefa.agro.pl/wp-content/uploads/2019/10/DSC_0108-1024x683.jpg)
Jak widać można ograniczyć uciążliwości obiektów inwentarskich dla środowiska naturalnego i dla współmieszkańców jak również znacznie poprawić dobrostan zwierząt. Jest to jednak z reguły sposób kosztowny, wymagający zwiększonych nakładów na produkcję, chyba jednak konieczny przy dużej koncentracji produkcji.
opracowała: Maria Gwizdała