OGRANICZENIE ODPŁYWU AZOTU ZE ŹRÓDEŁ ROLNICZYCH
W związku z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazującym na niewypełnienie przez Polskę zobowiązań wynikających z Dyrektywy Azotanowej, w projekcie ustawy zawarto propozycję regulacji mających na celu jej spełnienie. Istotą tej propozycji jest ustanowienie na terenie całego kraju jednego programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych, (Art. 104) bez wyznaczania obszarów szczególnego narażenia na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego (OSN).
W celu ograniczenia odpływu związków azotu ze źródeł rolniczych, zostanie opracowany i wdrożony na terenie całego kraju program, zwany „programem działań”. Projekt programu działań opracuje minister właściwy do spraw gospodarki wodnej w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa.
Zobowiązane do stosowania Programu Działań będą podmioty prowadzące produkcję rolną, w tym działy specjalne produkcji rolnej, jeżeli (Art. 111):
- utrzymują zwierzęta w liczbie odpowiadającej co najmniej 10 DJP lub jeżeli obsada zwierząt na 1 ha użytków rolnych jest wyższa niż 1,5 DJP, lub
- prowadzą działalność na co najmniej 10 ha użytków rolnych, lub
- prowadzą działalność na obszarze 1 do 10 ha użytków rolnych, a udział upraw intensywnych przekracza 50% powierzchni tych użytków rolnych.
Program działań będzie zawierał środki służące ograniczeniu odpływu związków azotu ze źródeł rolniczych oraz sposób postępowania w zakresie praktyki rolniczej w szczególności związanej z procesami nawożenia, gospodarki nawozami w gospodarstwach rolnych, z uwzględnieniem najlepszych dostępnych technik, poprzez:
- ograniczenie rolniczego wykorzystania nawozów, w tym zasad nawożenia na glebach nasyconych wodą, zalanych, zamarzniętych lub pokrytych śniegiem, w pobliżu wód powierzchniowych i na terenach o dużym nachyleniu z uwzględnieniem zaleceń dobrej praktyki rolniczej, a także równowagi między:
- a) możliwym do przewidzenia zapotrzebowaniem upraw na azot,
- b) zasilaniem upraw azotem z gleby oraz z nawożenia;
- wskazanie okresów, w których dozwolone jest rolnicze wykorzystanie nawozów oraz określenie dawek nawozów i sposobów nawożenia;
- wskazanie warunków i terminów w których wykorzystanie niektórych rodzajów nawozów jest zabronione;
- lokalizację miejsc i urządzeń do przechowywania odchodów zwierzęcych;
- warunki przechowywania odchodów zwierzęcych, w tym powierzchnie i pojemności urządzeń do ich przechowywania;
- planowanie prawidłowego nawożenia pod poszczególne rośliny;
- listę upraw intensywnych;
- sposób przechowywania odchodów zwierzęcych.
Środki oraz sposób postępowania w planie działań będą mogły być zróżnicowane w zależności od części obszaru kraju z uwzględnieniem warunków glebowych, rodzaju gleby i nachylenia terenu; warunków środowiska, klimatycznych, opadowych i nawadniania; zagospodarowania gruntów oraz praktyki rolniczej, w tym systemu płodozmianu.
Podmioty prowadzące produkcję rolną, w związku z naruszeniem programu działań będą ponosiły opłatę z tego tytułu. Górne jednostkowe stawki opłaty będą wynosiły:
1) 5000 zł za stosowanie technik nawożenia lub dawek nawozów innych niż określone w programie działań;
2) 5000 zł za stosowanie urządzeń do przechowywania odchodów zwierzęcych o pojemności lub powierzchni innej niż określona w programie działań, albo za przechowywanie tych odchodów niezgodnie z warunkami określonymi w programie działań;
3) 5000 zł za rolnicze wykorzystanie nawozów w okresach zabronionych w programie działań
Szacuje się, że działania ograniczające odpływ azotu ze źródeł rolniczych stosować będzie musiało 466 tys. gospodarstw rolniczych w kraju. Spocznie na nich obowiązek prowadzenia dokumentacji wszystkich zabiegów związanych z nawożeniem azotowym oraz na części z nich dodatkowo sporządzania średniorocznego planu nawożenia azotem. Wydatki wynikające z tych obowiązków zostały oszacowane na 41,3 mln zł rocznie, z czego 80% stanowić będą koszty pracy.
Natomiast nowe wymagania dotyczące przechowywania nawozów naturalnych będzie musiało spełnić ponad 335 tys. gospodarstw rolnych i spowodują one wydatki inwestycyjne wynoszące około 754,7 mln zł. Wymóg ten będzie miał zapewne negatywny wpływ na ekonomię gospodarstw o średniej skali produkcji zwierzęcej (10-30 DJP), nie posiadających dostatecznej infrastruktury do przechowywania nawozów naturalnych pochodzenia zwierzęcego. Spowoduje to pogorszenie konkurencyjności zwłaszcza gospodarstw utrzymujących trzodę chlewną i konie.
Alicja Łepek
