Platforma żywnościowa powstała z inicjatywy Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Prowadzona jest przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa na wzór giełdy papierów wartościowych, ale prowadzi obrót nie akcjami lecz produktami rolnymi.
W sposób nowoczesny, bezpieczny będzie można prowadzić wymianę handlową dużymi, jednorodnymi partiami towarów o wysokiej, wystandaryzowanej jakości.
Wymagania jakościowe oraz zasady uczestnictwa na Rynku Towarów Rolno Spożywczych (RTRS) określone są przez Giełdę, co zapewnia prowadzenie obrotu na jasnych i jednakowych zasadach dla sprzedającego i kupującego.
Od marca do sierpnia 2020 do obrotu zostanie wprowadzona pszenica w trzech klasach jakości (A,B,C), która spełnia wymagania i parametry co do jakości (wymagane i ustalone przez Giełdę) i zdeponowana jest w magazynach autoryzowanych.
System Magazynów Autoryzowanych (SMA) jest jednym z podstawnych elementów funkcjonowania Platformy Żywnościowej. To sieć profesjonalnych magazynów zorganizowana na zasadach kreślonych przez Giełdę. Celem funkcjonowania SMA jest zapewnienie możliwości składowania towarów będących przedmiotem obrotu giełdowego i prowadzenia rozliczeń transakcji zawieranych na Giełdzie.
Rola magazynów autoryzowanych jest kluczowa dla funkcjonowania RTRS, gdyż wyłącznie towar składowany w takich magazynach będzie mógł być przedmiotem obrotu na tym rynku. Uczestnictwo magazynów w SMA jest dobrowolne, wymaga jednak uprzedniej autoryzacji magazynu i zawarcia z Giełdą stosownej umowy w uproszczonym trybie, na warunkach wynikających z Regulaminu Uczestnictwa w Systemie Magazynów Autoryzowanych.
Przystąpienie do powstającej sieci Magazynów Autoryzowanych stanowi dla właścicieli magazynów doskonałą szansę rozszerzenia działalności o świadczenie usług przechowywania zbóż.
Uczestnikami MA mogą zostać wyłącznie podmioty, które zawarły z Giełdą umowę uczestnictwa SMA (System Magazynów Autoryzowanych). Do końca sierpnia 2020 r. dołączenie do systemu będzie bezpłatne.
Wymogi organizacyjno-techniczne dla Magazynów Autoryzowanych:
- Pojemność Magazynu Autoryzowanego:
- minimum 5 000 ton pojemności przechowalniczej w przypadku Uczestnika SMA świadczącego usługi przechowywania,
- minimum 500 ton pojemności przechowalniczej w przypadku Uczestnika SMA nieświadczącego usług przechowywania.
- Posiada własne laboratorium spełniające następujące wymagania:
- Zapewnia przeprowadzenie kontroli organoleptycznej zboża mającej na celu wstępną ocenę jakości i badanie cech organoleptycznych dostarczonego do magazynu ziarna według najnowszego wydania normy – PN-R-74013.
- Zapewnia pobieranie próbek zbóż do przeprowadzenia laboratoryjnych badań jakościowych dostarczonego do magazynu ziarna według najnowszego wydania normy – PN-EN ISO 24333.
- Wyposażone jest w niezbędny, specjalistyczny sprzęt laboratoryjny i aparaturę analityczną, pozwalającą na wykonanie laboratoryjnych badań jakościowych zbóż, w szczególności dla następujących wyróżników jakościowych ziarna oznaczanych według aktualnych najnowszych wydań norm tj.:
- a) wilgotność ziarna – wg PN-EN ISO 712,
- b) zanieczyszczenia – wg PN-EN 15587,
- c) gęstość ziarna w stanie zsypnym – wg PN-EN ISO 7971-3,
- d) zawartość białka (Nx5,7) – wg PN-EN ISO 20483,
- e) liczba opadania – wg PN-EN ISO 3093.
- Dopuszcza się wykorzystanie w laboratorium urządzeń pomiarowych z zastosowaniem techniki NIR oraz wilgotnościomierzy zbożowych elektrycznych i elektronicznych. Analizatory NIR oraz wilgotnościomierze zbożowe muszą być poddawane okresowym sprawdzeniom zainstalowanych kalibracji zgodnie z zaleceniami producenta użytkowanego sprzętu przez niezależną jednostkę kontrolną. Urządzenia NIR i wilgotnościomierze zbożowe po sprawdzeniu powinny otrzymać „certyfikat” potwierdzający prawidłowość pracy.
- Laboratorium wyposażone jest w dodatkowe niezbędne przyrządy i urządzenia, w tym m.in. wagi, gęstościomierze odpowiednio kalibrowane i legalizowane zgodnie z obowiązującymi przepisami.
- Magazyn Autoryzowany Uczestnika SMA nieświadczącego usług przechowywania posiada własne laboratorium. W przypadku braku własnego laboratorium dopuszcza się korzystanie z usług laboratorium zewnętrznego spełniającego wymagania lub laboratorium dopuszczonego przez Giełdę do uczestnictwa w laboratoryjnych badaniach jakościowych zbóż na RTRS.
- Pomieszczenia Magazynu Autoryzowanego:
- Są starannie wyczyszczone, suche oraz wolne od szkodników magazynowych, a sposób ich wcześniejszego użycia nie wywiera negatywnego wpływu na jakość zboża podczas kolejnego przechowywania.
- Posiadają odpowiednie zabezpieczenie przed deszczem, przeciekaniem wody gruntowej, zmianami temperatury oraz dostępem gryzoni i ptaków
- Poddawane są okresowym zabiegom profilaktycznym oraz w razie potrzeby zabiegom dezynfekcyjnym, dezynsekcyjnym i deratyzacyjnym odpowiednimi do tego celu, dopuszczonymi do użytkowania środkami.
- Posiadają odpowiednie zabezpieczenie przed włamaniem oraz kradzieżą.
- Posiadają aktualne plany wraz z ich wymiarami. Plany i wymiary geometryczne pomieszczeń magazynowych (silosy, komory itp.) odpowiadają ich rzeczywistej objętości przechowalniczej.
- Posiadają oświetlenie pozwalające na właściwe monitorowanie przechowywanego zboża oraz jego kontroli.
- Magazyn Autoryzowany zapewnia odpowiednią liczbę pracowników o właściwych kwalifikacjach zawodowych do obsługi przyjmowania, przechowywania i wydawania zbóż oraz do przeprowadzania badań jakości ziarna w laboratorium magazynowym. Co najmniej jedna osoba posiada uprawnienia rzeczoznawcy w rozumieniu ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych z dnia 21 grudnia 2000 roku (Dz. U. z 2001 r., Nr 5, poz. 44 z późn. zm.) w zakresie pobierania próbek zboża. Kwalifikacje tych osób są udokumentowane.
- Techniczne zdolności przyjęcia i wydania zboża:
- Dla Magazynu Autoryzowanego Uczestnika SMA świadczącego usługi przechowywania nie mniejsze niż 500 ton na dobę.
- Dla Magazynu Autoryzowanego Uczestnika SMA nie świadczącego usług przechowywania nie mniejsze niż 250 ton na dobę.
- Magazyn Autoryzowany zapewnia obsługę co najmniej transportu samochodowego
- Magazyn Autoryzowany posiada co najmniej jedną wagę najazdową do ważenia przyjmowanego i wydawanego zboża o zdolności ważenia minimum 50 ton. Waga posiada aktualne udokumentowane cechy legalizacji.
- Magazyn Autoryzowany posiada sprawne urządzenia służące do:
- Wietrzenia zboża,
- Przemieszczania i czyszczenia zboża,
- Kontroli prawidłowości przechowywania zboża w szczególności takie jak:
- a) termometr wgłębny do stałej kontroli i rejestracji temperatury ziarna,
- b) higrometr do mierzenia wilgotności powietrza w pomieszczeniach magazynowych,
- c) sonda do pobierania prób ziarna,
- d) przyrządy do sporządzania prób reprezentatywnych ziarna.
- Magazyn Autoryzowany posiada wyposażenie gwarantujące zachowanie warunków BHP i P.POŻ zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa.
- Magazyn Autoryzowany typu płaski powinien dodatkowo:
- Umożliwić użycie podczas załadunku i wyładunku samobieżnego pojazdu załadowczego.
- Posiadać możliwość rozładowania i załadowania każdej wielkości ciężarówki przewożącej zboże, pod dachem lub w zadaszonym punkcie na terenie magazynu.
- Umożliwić składowania zboża w pryzmie uformowanej w sposób pozwalający określenie ilości zboża poprzez jego obmiar.
- Posiadać równe podłogi, ściany boczne oraz sufit, zabezpieczone przed możliwością zawilgocenia.
Jak zostać uczestnikiem Systemu Magazynów Autoryzowanych?
Opcje uczestnictwa w SMA obejmują odpłatne świadczenie usług przechowywania na rzecz uczestników obrotu lub autoryzację magazynu wyłącznie na własne potrzeby.
Całą procedurę przeprowadzisz na stronie : https://tge.pl
– Zapoznaj się z warunkami uczestnictwa w SMA (określa je Regulamin Uczestnictwa w Systemie Magazynów Autoryzowanych),
– Wybierz opcję uczestnictwa (jako świadczący usługi przechowania lub nieświadczący usług przechowywania),
– Złóż wniosek o uczestnictwo w SMA (Bezpośrednio do TGE* wraz z wymaganymi załącznikami),
– Spełnij wymogi uzyskania autoryzacji magazynu (Potwierdzone pozytywnym wynikiem kontroli autoryzacyjnej),
– Wskaż osoby do współpracy z Giełdą (Po przeszkoleniu Giełda nada im dostęp do e-RTRS).
* Towarowa Giełda Energii
Nadanie statusu Uczestnika MA (zawarcie umowy) następuje decyzją Zarządu Giełdy w ciągu 30 dni od złożenia kompletnego wniosku.
Sprzedawać za pośrednictwem Platformy będą mogli zarówno mali rolnicy prowadzący rodzinne gospodarstwa, jak i producenci oferujący duże partie pszenicy. Platforma Żywnościowa ułatwi też dostęp do surowca o ustalonej, najwyższej jakości wszystkim potencjalnie kupującym.
Zawieranie transakcji w formie rynku kasowego (SPOT) z fizyczną dostawą towarów, czyli wykonania transakcji zakupu lub sprzedaży realizowana będzie na rynku kasowym,
z rzeczywistymi transakcjami na wybranym produkcie. Formuła rynku kasowego (inaczej SPOT) obejmuje wszystkie aspekty zawierania transakcji od oferty, poprzez rozliczenie, fizyczny odbiór towaru i przelew płatności. Wszystkie te działania odbywają się niemalże natychmiast i są gwarantowane przez Giełdę.
Podstawą działania Platformy Żywnościowej będzie Giełda, Izba Rozliczeniowa i Magazyny Autoryzowane:
- Giełda, organizuje i prowadzi obrót na RTRS dla dopuszczonych towarów;
- Izba Rozrachunkowa, odpowiada za bezpieczeństwo rozliczeń finansowych;
- Magazyny Autoryzowane, weryfikują jakość towaru, zapewniają profesjonalne
przechowanie towaru i umożliwiają rozliczenie transakcji poprzez fizyczną dostawę.
Podobnie jak wszystkie giełdy na świecie Platforma Żywnościowa będzie gwarantować: przejrzysty obrót, bezpieczeństwo rozliczeń transakcji oraz równe traktowanie wszystkich uczestników rynku. Nadzór nad Platformą będzie pełniła Komisja Nadzoru Finansowego .
W celu stworzenia szerokiego dostępu do obrotu na Rynku Towarów Rolno-Spożywczych w zakresie zbóż, do uczestnictwa w SMA dopuszczone są dwie kategorie podmiotów:
- Uczestnicy SMA świadczący usługi przechowywania, tj. podmioty świadczące komercyjnie usługi przechowywania zboża na rzecz innych uczestników obrotu, w dużych, profesjonalnych magazynach (notowania jednolite) oraz
- Uczestnicy SMA nieświadczący usług przechowywania, tj. podmioty nieświadczące usług przechowywania zboża na rzecz innych uczestników obrotu, mogące natomiast wprowadzać do obrotu własne zboże bezpośrednio ze swojego magazynu (aukcja).
Jak zostać uczestnikiem obrotu na Rynku Towarów Rolno-Spożywczych ?
Jeśli nie jesteś Członkiem Giełdy możesz przystąpić do RTRS wyłącznie za pośrednictwem domu maklerskiego – zgodnie z poniższą ścieżką.
– Wybierz dom maklerski (lista domów działających na RTRS publikowana na stronie www.tge.pl),
– Otwórz rachunek w domu maklerskim (zawrzyj umowę o prowadzenie rachunku towarów giełdowych i pieniężnego),
– Uzyskaj kod e-RTRS (otrzymasz go za pośrednictwem domu maklerskiego),
– Uzyskaj dostęp do aplikacji e-RTRS (otrzymasz go razem z kodem – będzie Ci potrzebny do działania na RTRS ),
– Składaj zlecenia i zawieraj transakcje (za pośrednictwem narzędzi udostępnionych przez Twój dom maklerski).
Notowania jednolite – jak sprzedać zboże?
W notowaniach jednolitych możesz sprzedać wyłącznie zboże składowane w wyznaczonych do tego celu Magazynach Autoryzowanych.
– Wybierz Magazyn Autoryzowany (listę dostępnych Magazynów znajdziesz na stronie www.tge.pl),
– Wprowadź zboże do Magazynu Autoryzowanego (ustal harmonogram dostawy i dostarcz zboże do Magazynu, który oceni jego klasę),
– Złóż zlecenie sprzedaży na sesję (wskaż właściwy instrument, ilość towaru i limit ceny (netto)),
– Poczekaj na wynik sesji (po ustaleniu kursu jednolitego następuje realizacja kwalifikujących się zleceń),
– Otrzymaj zapłatę za sprzedany towar (Jeśli zlecenie zostało zrealizowane zapłatę otrzymasz automatycznie w kwocie brutto).
Notowania jednolite – jak kupić zboże?
Lista notowanych instrumentów oraz harmonogram notowań są dostępne na stronie www.tge.pl.
– Wpłać depozyt transakcyjny (musi on być wniesiony przed sesją i pokrywać wartość brutto zlecenia kupna),
– Złóż zlecenie kupna na sesję (wskaż właściwy instrument, ilość towaru i limit ceny (netto)),
– Poczekaj na wynik sesji (po ustaleniu kursu jednolitego dowiesz się czy Twoje zlecenie zostało zrealizowane),
– Oczekuj na rozliczenie transakcji (jeśli zlecenie zostało zrealizowane towar zostanie zaewidencjonowany na Twoim koncie w e-RTS, a kwota zapłaty (brutto) pobrana z rachunku).
Notowania jednolite – jak odebrać kupione zboże?
Za wydanie zboża odpowiada Magazyn Autoryzowany, w którym jest ono składowane.
– Ustal harmonogram odbioru z Magazynem Autoryzowanym(magazyn powinien umożliwić Ci odbiór towaru w ciągu 21 dni od transakcji),
– Pobierz dokument odbioru z e-RTRS (dokument określający klasę i ilość towaru do odbioru przedstawisz w Magazynie),
– Udaj się do Magazynu Autoryzowanego po odbiór towaru (zapewnij środki transportu zgodnie z ustalonym harmonogramem odbioru),
– Sprawdź odbierany towar(możesz zażądać badania jakości odbieranego towaru w laboratorium Magazynu),
– W razie problemów z odbiorem poinformuj Giełdę (możesz to zrobić bezpośrednio przez aplikację e-RTRS).
Aukcja – jak sprzedać zboże?
Oferentem zboża na aukcji może być wyłącznie uczestnik SMA nieświadczący usług przechowywania posiadający własny Magazyn Autoryzowany.
– Zweryfikuj towar który wystawisz na aukcji (zweryfikuj ilość i jakość oferowanego towaru i wprowadź go do e-RTRS),
– Złóż wniosek o aukcję (wskaż ilość (min 250t) i klasę towaru, min. cenę sprzedaży i proponowany termin aukcji),
– Wpłać wadium zabezpieczające aukcję (w wysokości i terminie wyznaczonych przez Izbę Rozliczeniową),
– Poczekaj na rozstrzygnięcie aukcji (Giełda przeprowadzi aukcję w wyznaczonym i opublikowanym terminie),
– Otrzymaj zapłatę za sprzedany towar(jeśli towar zostanie sprzedany zapłatę otrzymasz po 21 dniach pod warunkiem, że udostępnisz towar kupującym zgodnie z zawartymi transakcjami).
Aukcja – jak kupić zboże?
Informacje o planowanych aukcjach są publikowane na stronie TGE oraz w aplikacji e-RTRS.
– Wpłać depozyt transakcyjny (musi on być wniesiony przed aukcją i pokrywać wartość brutto zlecenia kupna),
– Złóż zlecenie kupna na aukcję (jedno zlecenie obejmuje 25 t i musi określać oferowaną cenę kupna (netto)),
– Poczekaj na rozstrzygnięcie aukcji (po rozstrzygnięciu aukcji dowiesz się czy Twoje zlecenie zostało zrealizowane),
– Oczekuj na rozliczenie transakcji (jeśli zlecenie zostało zrealizowane towar zostanie zaewidencjonowany na Twoim koncie w e-RTS, a kwota zapłaty (brutto) pobrana z rachunku).
Aukcja – jak odebrać kupione zboże?
Za wydanie zboża odpowiada Magazyn Autoryzowany oferenta towaru.
– Ustal harmonogram odbioru z Magazynem Autoryzowanym (magazyn powinien umożliwić Ci odbiór towaru w ciągu 21 dni od transakcji),
– Pobierz dokument odbioru z e-RTRS (dokument określający klasę i ilość towaru do odbioru przedstawisz w Magazynie),
– Udaj się do Magazynu Autoryzowanego po odbiór towaru (zapewnij środki transportu zgodnie z ustalonym harmonogramem odbioru),
– Sprawdź odbierany towar (możesz zażądać badania jakości odbieranego towaru w laboratorium Magazynu),
– W razie problemów z odbiorem zgłoś zastrzeżenia do Giełdy (możesz to zrobić w ciągu 18 dni na formularzu udostępnionym przez Giełdę. Jeśli sprzedający nie wywiąże się z warunków transakcji będziesz mógł od niej odstąpić).
Więcej szczegółowych informacji znajdziemy na stronach :
Giełdy – www.tge.pl/rtrs
Izby Rozliczeniowej – www.irgit.pl/rynek-towarowy
Dom Maklerski Banku Ochrony Środowiska S.A. – www.bossa.pl
Noble Securities S.A. – www.noblesecurities.pl
PGE Dom Maklerski S.A. – www.dmpge.pl
Opracowanie na podstawie materiałów informacyjnych KOWR:
Emilia Pellowska
