Hodowca każdego dnia mierzy się z problemami związanymi z produkcją bydła. Mogą one wynikać z wielu czynników, w tym zarządzania, żywienia, warunków środowiskowych i zdrowia. Odchów cieląt to kluczowy etap w hodowli bydła, który wpływa na zdrowie, wzrost i przyszłą wydajność zwierząt. Zapobieganie wielu schorzeniom cieląt może uczynić okres odchowu możliwie bezproblemowym.
Siara
Razem z siarą cielę otrzymuje dużą dawkę składników pokarmowych: tłuszczu, białka, witamin i składników mineralnych. Siara to pokarm dla osesków i choć wydaje się być doskonałym eliksirem należy podejść krytycznie do jej jakości. Higiena pozyskiwania to kluczowy element . Wymię przed dojem powinno się bardzo dokładnie oczyścić i osuszyć . Można użyć do tego celu predippingu i papierowego ręcznika. Pierwsze strugi mleka zawierają najwięcej bakterii . Warto zwrócić uwagę na konsystencję siary. Występowanie kłaczków świadczących o mastitis i/lub krwi dyskwalifikuje siarę jako pokarm dla oseska.
Cielęta poimy tylko najwyższej jakości siarą.
| jakość siary | skala Brix(%) | zawartość Ig(g/l) |
| bardzo dobra | >27 | >100 |
| dobra | >22 | >50 |
| dostateczna | 18-21 | 30-50 |
| zła | <17 | <30 |
Jakość siary to także zawartość przeciwciał. Im przeciwciał jest więcej tym siara lepszej jakości. Do zmierzenia zawartości immunoglobulin służy refraktometr. W tabeli poniżej zamieszczono dane służące do interpretacji jakości siary na podstawie odczytów z refraktometru.
Cielęta powinno odpajać się siarą o możliwie najwyższej jakości, czyli bardzo dobrej i dobrej. Tylko odpojenie siarą najwyższej jakości daje cielęciu szanse na zrównoważony i dynamiczny odchów bez chorób typowych dla tego okresu. Z doświadczeń wynika, że cielęta, które dostały możliwie szybko, odpowiednią ilość siary, są pierwiastkami charakteryzującymi się wyższą o kilkaset kilogramów ilością wyprodukowanego mleka w pierwszej laktacji.
Chociaż nazwa urządzenia wydaje się trudna ,korzystanie jest banalnie proste. Wystarczy nanieść kroplę siary na optyczny obszar urządzenia, zamknąć przykrywkę, a następnie przyłożyć okular do oka (zwracając się w kierunku źródła światła) i odczytać ze skali zawartość Brix. Koszt zakupu to około 200 zł.
Posiadając już dane o jakości siary możemy zdecydować czy nadaje się dla cielaka czy skorzystamy z siary zgromadzonej w banku siary.
Optymalna temperatura siary do podania to ok. 40°C, ponieważ nowonarodzone cielę posiada bardzo mały zapas glikogenu, wystarczający na przetrwanie 6h, nie należy jeszcze dodatkowo ochładzać ciała podaniem zbyt chłodnej siary. Ciepła siara jest chętniej pobierana i pojenie będzie mniej czasochłonne dla hodowcy. Kiedy cielę nabierze wprawy można rozpocząć pojenie wiaderkiem ze smoczkiem. To kwestia indywidualnego podejścia hodowcy.Warto poświęcić więcej uwagi na początku życia cielęcia i odpoić je porządnie, gdyż ten okres jest nie do nadrobienia i rzutuje na dalszym życiu, zdrowiu i produkcyjności.
Bardzo ważną kwestią jest czas od urodzenia do podania pierwszej siary. Zaleca się podanie łącznie do 6h po urodzeniu objętości 10% masy ciała cielęcia, czyli około 4 litrów, ale pierwsze podanie najlepiej przeprowadzić do 2h po urodzeniu. Im krótszy jest to czas tym lepiej, gdyż wtedy ciała odpornościowe są wchłaniane w całości i przechodzą bezpośrednio do krwioobiegu. W pierwszych 6 godzinach życia cielęcia stopień wchłaniania immunoglobulin siary obniża się o połowę, zaś w ciągu 24 godzin spada do zaledwie 10% wartości(Trow i my nr 4/2015; str.4-9) Po upływie 24 godzin uaktywnia się przewód pokarmowy i ciała odpornościowe nie są wchłaniane, a trawione, przez co tracą swoje cenne właściwości.( Instrukcja odchowu cieląt mięsnych). Jeśli miejsca wchłaniania zlokalizowane na błonie śluzowej jelit nie są zajęte przez przeciwciała siary, wówczas błona ta staje się przepuszczalna dla innych cząstek, w tym bakterii chorobotwórczych.( Trow i my nr 4/2015; str.4-9)
Dla cieląt, które w początkowym czasie po urodzeniu nie wykazują odruchu ssania, z różnych powodów, czy to na skutek przebycia trudnego porodu czy wrodzonego braku odruchu , warto zastosować sondę do podawania siary. Umiejętność sondowania cieląt przez hodowcę jest bardzo przydana w życiu codziennym. Warto poprosić lekarza weterynarii opiekującego się stadem o instruktaż i w sytuacjach wymagających podania płynów, bez różnicy czy jest to siara, mleko, preparat nawadniający czy jakikolwiek inny, poradzić sobie samodzielnie i możliwie szybko dostarczyć cielęciu wszystkiego czego na dany moment potrzebuje.
Według statystyk odsetek śmiertelności w Polsce wynosi 8,4% dla pierwiastek i 4,8% dla wieloródek, co przekłada się na 150 000 martwych cieląt w skali kraju(https://balwet.pl/smiertelnosc-okoloporodowa-cielat-jak-hodowca-moze-zadbac-o-cielaki/). Przy założeniu wartości cielęcia 600 zł to w skali kraju daje łączną stratę około 9 mln zł. Dodatkowo dochodzą do tego spowolnienie postępu genetycznego, większa liczba zwierząt potrzebna na remont stada, a także niższa wydajność mleczna i problemy z rozrodem.
opracowała: Marta Kacprzak
Literatura
- .https://balwet.pl/smiertelnosc-okoloporodowa-cielat-jak-hodowca-moze-zadbac-o-cielaki/
- Instrukcja odchowu cieląt mięsnych Gołębiewski, Slósarz, Balcerak ,SGGW ; 2021
- https://upwr.edu.pl/aktualnosci/smiertelnosc-plodow-bydla–nadzieja-w-szczepionkach-4167.html
- Trow i my nr 4/2015; str.4-9
