Woda jest zasobem niezbędnym do prowadzenia produkcji rolnej, a rolnictwo, które gospodaruje na 60% powierzchni obszarów zlewni, jest głównym użytkownikiem zasobów wodnych kraju. Odnawialne zasoby wodne pochodzą z opadów, na których ilość i rozkład nie mamy wpływu.
Potrzebujemy żywności, a aby móc ją produkować potrzebujemy również wody słodkiej. Rosnące zapotrzebowanie wynikające z działalności człowieka z jednej strony oraz kwestie związane ze zmianą klimatu z drugiej strony, napotyka na trudności w zapewnieniu wystarczającej ilości wody. W jaki sposób możemy zapewnić dalszą produkcję żywności, nie narażając jednocześnie środowiska naturalnego na niedobór wody słodkiej? Jednym z działań w tym zakresie powinno być zwiększenie wydajności użytkowania wody.
Przede wszystkim wydajne nawadnianie
Nawadnianie upraw stanowi jeden z obszarów rolnictwa, w ramach którego można uzyskać znaczącą poprawę dzięki wprowadzeniu nowych praktyk i strategii w zakresie oszczędnego gospodarowania wodą.
Nawadnianie obszarowe.
Zgodnie z ustawą Prawo Wodne każdemu przysługuje możliwość do powszechnego korzystania z wód powierzchniowych. Powszechne korzystanie to zaspokojenie potrzeb gospodarstwa domowego lub rolnego bez zastosowania specjalnych urządzeń technicznych a także do celów turystycznych.
Właścicielowi gruntu przysługuje prawo do zwykłego korzystania z w wód stanowiących jego własność oraz wód podziemnych znajdujących się w jego gruncie. Zwykłe korzystanie z wód służy do zaspokojeniu potrzeb własnych lub gospodarstwa domowego lub rolnego.
Zwykłe korzystanie z wód obejmuje:
– pobór wód podziemnych lub wód powierzchniowych w ilości średniorocznie nieprzekraczającej 5m3 na dobę,
– wyprowadzenie ścieków do wód lub ziemi w ilości nieprzekraczającej łącznie 5m3 na dobę.
Szczególne korzystanie z wód jest gdy korzystanie przekracza poza powszechne korzystanie z wód oraz:
– użytkowanie wody znajdującej się w stawach i rowach,
– korzystanie z wód do nawadniania gruntów i upraw,
a także potrzeby działalności rolniczej (art. 2 ust. 2 ustawy z dnia15 listopada 1984 o podatku rolnym, Dz.U. z 2019 r poz. 1256 i 1309w ilości większej niż średniorocznie 5 m 3)
Usługi wodne i pozwolenia wodnoprawne.
Usługi te podlegają na zapewnieniu gospodarstwom domowym, podmiotom publicznym oraz podmiotom prowadzących działalność gospodarczą , możliwość korzystania z wód w zakresie wykraczającym poza zakres powszechnego korzystania z wód, zwykłego z wód oraz szczególnego korzystania z wód.
Usług wodne obejmują:
- Pobór wód podziemnych lub wód powierzchniowych,
- Piętrzenie, magazynowanie lub retencjonowanie wód podziemnych i wód powierzchniowych oraz korzystanie z nich.
Zgoda wodnoprawna udzielana jest przez:
- wydanie pozwolenia wodnoprawnego,
- przyjęcie zgłoszenia wodnoprawnego,
- wydanie oceny wodnoprawnej.
Pozwolenie wodnoprawne wydaje się w drodze decyzji na czas określony (nie dłuższy niż 30 lat), liczony od dnia dostarczenia decyzji.
Pozwolenie wodnoprawne jest wymagane na szczególne korzystanie z wód.
W pozwoleniu określa się:
– ilość pobranej wody, w tym dla wód powierzchniowych średnia ilość m3 na dobę oraz dopuszczalną ilość m 3 na rok.
– opis urządzenia wodnego, w tym podstawowe parametry charakteryzujące to urządzenie i warunki jego wykorzystania,
– lokalizację urządzenia ( nazwa i nr obrębu ewidencyjnego z numerem działki oraz współrzędne).
Pozwolenie wodnoprawne wydaje się na wniosek, do którego dołącza się:
- operat wodnoprawny z data jego wykonania, zwanym dalej „operatem”, wraz z opisem prowadzenia zamierzonej działalności niezawierającym określeń specjalistycznych,
- decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, jeżeli jest wymagana,
- wypis i wyrys z miejscowego plany zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku – decyzję o ustaleniu inwestycji celu publicznego albo decyzję o warunkach zabudowy, jeżeli są wymagane,
- ocenę wodnoprawna, jeżeli jest wymagana,
- wypisy z rejestru gruntów lub uproszczone wypisy z rejestrów gruntów dla nieruchomości utytułowanych w zasięgu oddziaływania zamierzonego korzystania z wód lub w zasięgu oddziaływania planowanych do wykonania urządzeń wodnych.
Zgłoszenia wodnoprawnego wymaga m.in.:
– wykonanie stawów, które nie są napełniane w ramach usług wodnych, ale wyłącznie wodami opadowymi lub roztopowymi lub wodami gruntowymi o powierzchni nieprzekraczającej 1000 m2 i głębokości nieprzekraczającej 3 m od naturalnej powierzchni terenu, o zasięgu oddziaływania niewykraczającym poza granice terenu właściciela,
– przebudowa rowu polegająca na wykonaniu przepustu lub innego przekroju zamkniętego na długości nie większej niż 10m.
Jeżeli urządzenie wodne zostało wykonane bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego lub zgłoszenia, właściciel tego urządzenia może wystąpić z wnioskiem o jego legalizacje, wnosząc opłatę legalizacyjną za każde z urządzeń.
Uzyskanie oceny wodnoprawnej jest wymagane dla inwestycji lub urządzeń mogących wpłynąć na możliwość osiągnięcia celów środowiskowych, np.:
- korzystania z usług wodnych;
- długotrwałego obniżenia poziomu zwierciadła wody podziemnej;
- piętrzenia wody podziemnej;
- rekultywacji wód powierzchniowych lub wód podziemnych;
- wprowadzania do śródlądowych wód powierzchniowych substancji hamujących rozwój glonów;
- wykonania urządzeń wodnych;
- regulacji wód, zabudowy potoków górskich oraz kształtowania nowych koryt cieków naturalnych;
- zmiany ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód mającej wpływ na warunki przepływu wód;
- robót i obiektów budowlanych mających wpływ na zmniejszenie naturalnej retencji terenowej.
PROCEDURY BUDOWY OBIEKTÓW WODNYCH – STUDNIA GŁĘBINOWA
Do budowy studni głębinowej należy wykonać dokumentacje w postaci projektu robót geologicznych, dokumentacje hydrogeologiczna i operat wodnoprawny.
Na podstawie operatu wodnoprawnego uzyskujemy zgodę na pobór wód głębinowych od Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.
Studnia powinna posiadać wodomierz monitujący zużycie wód głębinowych.
Przed podjęciem jakichkolwiek działań związanych z wykonaniem studni oraz wykorzystaniem wód ze studni głębinowej każda dokumentacja powinna z urzędu posiadać DECYZJĘ Z KLAUZULA OSTATECZNOŚCI.
Wymagana dokumentacja i procedury:
- mapa do celów projektowych w skali 1:500 lub 1:1000 od uprawnionego geodety lub mapa zasadnicza ze Starostwa Powiatowego – Wydział Geodezji (mapa koniecznie z klauzulą urzędu geodezyjnego),
- mapa zasadnicza do celów projektowych, z oznaczeniem miejsca planowanej studni głębinowej,
- projekt robót geologicznych celem odwiercenia studni,
- projekt robot składa się wraz z wnioskiem do Starostwa Powiatowego w celu zatwierdzenia,
(czas oczekiwania na decyzję ok 30 dni zgodnie z KPA), po otrzymaniu pozytywnej decyzji należy odczekać standardowo 14 dni w celu jej uprawomocnienia, - zgłoszenie do Starostwa Powiatowego w terminie minimum 14 dni zamiaru rozpoczęcia robót geologicznych,
- po minimum 14 dniach od zgłoszenia można wykonać odwiert zgonie z Projektem robót geologicznych w wyznaczonym miejscu przez hydrologa.
Na podstawie wykonanego odwiertu należy przygotować dokumentacje hydrologiczną, będącą dokumentacją powykonawczą. Dokumentacja ta jest zbiorem dokumentów ilustracyjnych wyniki badań warunków hydrogeologicznych wykonanych dla określonego obszaru. Dokumentacja ta opiera się na wynikach badań jakości wody w studni oraz na wykonanych pracach, a więc m.in. głębokość wykonanej studni w stosunku do planowanej w Projekcie robót geologicznych. Do dokumentacji wykonuję się również pompowanie w Projekcie robót geologicznych. Do dokumentacji wykonuje się również pompowanie wstępne celem ustalenia maksymalnej wydajności studni. Maksymalna wydajność określona jest jako maksymalny pobór przy utrzymaniu stałego poziomu zwierciadła wody studni.
Dokumentacja hydrogeologiczna wraz z wnioskiem składana jest do akceptacji (zatwierdzania) do Starostwa Powiatowego -czas oczekiwania na decyzję ustalającą zasoby eksploatacyjne wód podziemnych ujęcia wynosi około 30 dni.
Następnie po otrzymaniu decyzji należy na jej uprawomocnienie – standardowo 14 dni.
Na podstawie dokumentacji hydrogeologicznej należy przystąpić do opracowania operatu wodnoprawnego celem uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód głębinowych.
Pozwolenie wodnoprawne udzielane jest na pobór wód 5m3/d w przypadku każdorazowego wykorzystania wody oraz na każdy pobór wody (niezależnie od ilości) na cele przemysłowe, w tym rolnicze.
Procedury wykonania studni głębinowej
Operat wraz z wnioskiem o udzielenie pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód głębinowych oraz wykonanie urządzenia wodnego składa się do podległego Zarządu Zlewni wraz z załącznikami :
- wypis z rejestru gruntów,
- mapa zasadnicza lub mapa do celów projektowych,
- zatwierdzona przez urząd dokumentacja hydrogeologiczna powykonawcza,
- wypis i wyrys z Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego (jeżeli jest określony dla miejsca inwestycji),
- płytka CD z dokumentacją w wersji elektronicznej.
Wykonanie studni głębinowej na działce nie wymaga uzyskania warunków zabudowy. Stąd też, w przypadku braku na obszarze inwestycji MPZP w dokumentacji (operacie wodnoprawnym) należy podać informacje o braku konieczności uzyskania warunków zabudowy.
Operat jest rozpatrywany w terminie minimum 30 dni, jednakże czas zależy od odciążenia konkretnego Zarządu Zlewni. Czas na uzyskanie wszczęcia postępowania może wynosić od 30 do 90 dni.
Po otrzymaniu dokumentów stwierdzającego wszczęcie postępowania, decyzja pozwolenia wodnoprawnego zazwyczaj wydawaną jest w terminie 14-21 dni. Należy po otrzymaniu decyzji postarać się o klauzule ostateczności, którą przybija Zarząd Zlewni w terminie 14 dni od odebrania pozwolenia wodnoprawnego.
Pozwolenia wodnoprawne niesie ze sobą sporą ilość obowiązków, w tym m.in.:
- dokonywanie pomiarów ilości pobranej wody,
- wykonywanie pomiarów wydajności ujęcia 4 razy do roku,
- wykonywanie pomiarów zwierciadła wody w studni 4 razy w ciągu roku,
- czyszczenie i utrzymywanie studni w odpowiednim stanie – czyszczenie 1 raz w ciągu roku,
- analiza ilości pobranej wody (wg wskazań wodomierza) celem nieprzekroczenia ilości podanej w decyzji pozwolenia wodnoprawnego) – pobór średnio dobowy w skali roku,
- wszelkie awarie urządzeń pomiarowych zgłaszać należy do PGW WP,
- przeprowadzanie regularnych kontroli, przeglądów i konserwacji urządzeń do poboru wody,
- w ramach uzyskanego pozwolenia wodnoprawnego uiszczać należy opłaty do PGW WP za pobór wód podziemnych (oplata uzależniona od ilości pobranej wody),
- w sytuacji konieczności poprawy jakości wody głębinowej zastosować należy urządzenia do jej czyszczenia (uzdatniania) w postaci gotowej stacji uzdatniania wody (SUW). W takiej sytuacji należy dodatkowo o konieczności:
- zgłoszenie budowy stacji uzdatniania do Starostwa Powiatowego (zgłoszenie robót budowlanych jako posadowienie gotowego kontenera),
- projekt wyposażenia SUW,
- w ramach pozwolenia wodnoprawnego przewidzieć należy odprowadzenie wód popłucznych z oczyszczania filtrów uzdatniających wodę,
- wody popłuczne odprowadzić można od studni chłonnej, rowu otwartego, cieku powierzchniowego oraz drenażu rozsączającego,
- uiszczenie dodatkowej dopłaty opłat za odprowadzanie wód popłucznych do wód lub ziemi wraz z regularnymi badaniami jakości odprowadzanych wód popłucznych.
Opracowała: Emilia Pellowska
na podstawie: Procedury administracyjne budowy obiektów wodnych – CDR w Brwinowie
