Od 15 marca 2020 r. rolnicy utrzymujący krowy mogą ubiegać się o wsparcie finansowe za utrzymanie zwierząt w podwyższonych warunkach dobrostanu ponad wymagane prawem normy. 9 marca br. ukazało się Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 marca 2020 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Dobrostan zwierząt” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. Poniżej przedstawiamy informacje dotyczące wymagań przy realizacji pakietu drugiego tego działania „Dobrostan krów”.
Dofinansowanie przysługuje do krów w typie użytkowym mlecznym lub w typie użytkowym kombinowanym o mlecznym kierunku ich użytkowania i krów w typie użytkowym mięsnym lub kombinowanym z mięsnym kierunkiem użytkowania. Do krów, które w systemie IRZ ARiMR figurują jako typ użytkowy kombinowany, jeśli rolnik nie zmieni typu użytkowego lub doprecyzuje kierunku użytkowania, płatność nie będzie wypłacona. Kierownik biura powiatowego ARiMR wezwie na piśmie rolnika do dokonania zmiany w terminie 7 dni od doręczenia wezwania. Jeżeli pomimo wezwania, w gospodarstwie rolnym nadal są utrzymywane krowy zgłoszone w rejestrze zwierząt gospodarskich oznakowanych w typie użytkowym kombinowanym – płatność do tych krów nie będzie przysługiwać.
Wymogi ogólne pakietu „Dobrostan krów”
Do działania może przystąpić rolnik, który:
- ma nadany odpowiedni numer identyfikacyjny,
- posiada minimum jedną krowę mleczną lub mięsną – mamkę,
- bydło utrzymywane w gospodarstwie musi być oznakowane i zarejestrowane zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie rejestracji i identyfikacji zwierząt,
- złoży wniosek w aplikacji eWniosekPlus i zaznaczy w nim, że ubiega się o płatność w ramach właściwego dla swojego gospodarstwa wariantu – termin złożenia wniosku: 15 marca – 15 maja,
- posiada, z wyłączeniem wariantu 2.1. Dobrostan krów mlecznych – wypas, plan poprawy dobrostanu zwierząt, który został sporządzony przed upływem 25 dni od dnia, w którym upływa termin składania wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich (jeśli termin składania wniosków upływa 15 maja, to do 9 czerwca), przy udziale doradcy rolniczego, na formularzu udostępnionym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Są to wymagania ogólne. W zależności od tego, jaki wariant chcemy realizować (jeśli spełnimy wymogi, możemy realizować wszystkie warianty, bo można je łączyć), musimy spełnić wymogi szczegółowe.
Wymogi szczegółowe pakietu „Dobrostan krów”
Dostępność poszczególnych wariantów dotyczących krów mlecznych zależy od systemu ich utrzymania.
- Wariant 2.1. Dobrostan krów mlecznych – wypas
Dla gospodarstw utrzymujących krowy mleczne na uwięzi dostępny będzie tylko wariant 2.1. Dobrostan krów mlecznych – wypas. W gospodarstwie realizującym ten wariant należy zapewnić wszystkim krowom mlecznym utrzymywanym w gospodarstwie rolnym (wszystkie siedziby stad), w okresie pomiędzy dniem 1 kwietnia a dniem 15 października co najmniej 120 dni wypasu przez co najmniej 6 godzin dziennie. Wypas musi być prowadzony bez uwięzi. Jeśli rolnik złoży wniosek po 1 kwietnia to okres, w którym realizuje ten wypas jest liczony od dnia złożenia wniosku.
Następny warunek to wypasanie krów na trwałych użytkach zielonych lub gruntach ornych, na których występują trawy lub inne zielne rośliny pastewne zadeklarowanych we wniosku o przyznanie płatności.
Kolejny wymóg to prowadzenie rejestru wypasu na formularzu udostępnionym przez ARiMR. Rolnik musi zaznaczyć w nim indywidualnie dla każdej krowy mlecznej utrzymywanej w gospodarstwie rolnym, dni, w których nie była ona wypasana i podać przyczyny tego faktu. Na stronie internetowej ARiMR jest dostępna wersja elektroniczna takiego rejestru, do której można zaimportować z systemu IRZ Plus plik z listą zwierząt znakowanych indywidualnie. Oczywiście możliwe jest również ręczne wpisanie odpowiednich sztuk do niego. Rejestr ten należy wypełniać na bieżąco, a po zakończeniu okresu wypasu, w terminie od 16 do 31 października przekazać do właściwego BP ARiMR.
Płatność obliczana jest przez ARiMR na podstawie danych z IRZ (liczba krów mlecznych utrzymywanych w gospodarstwie rolnym w okresie realizacji wariantu) i z danych z rejestru wypasu. Pełna stawka płatności dobrostanowej w wysokości 185 zł/szt. przysługuje do krowy, dla której zrealizowano wymóg dotyczący wypasu. Jeśli krowa była wypasana mniej niż 120 dni i jej niewypasanie w tym okresie nie jest usprawiedliwione w rejestrze wypasu przyczynami niezależnymi do rolnika, płatność do tej krowy obniża się o 1% za każdy dzień takiego nieuzasadnionego braku wypasu.
Jeżeli podczas kontroli zostanie stwierdzone uchybienie w przestrzeganiu przez rolnika wymogów w ramach tego wariantu, płatność dobrostanowa w części go dotyczącej przysługuje w wysokości odpowiednio zmniejszonej (zgodnie z odpowiednimi załącznikami do rozporządzenia).
- Wariant 2.2. – Dobrostan krów mlecznych utrzymywanych grupowo – zwiększona powierzchnia w budynkach
Właściciele gospodarstw, w których krowy mleczne utrzymywane są w systemie wolnostanowiskowym mogą również skorzystać z następnego wariantu pakietu drugiego – Wariant 2.2. – Dobrostan krów mlecznych utrzymywanych grupowo – zwiększona powierzchnia w budynkach. W gospodarstwie realizującym ten wariant, wszystkim krowom mlecznym w tym gospodarstwie (we wszystkich siedzibach stad) zapewnia się powierzchnię bytową zwiększoną o co najmniej 20% w stosunku do minimalnej powierzchni, wymaganej na podstawie obowiązujących przepisów w tym zakresie. Oznacza to, że w budynkach inwentarskich dla każdej krowy mlecznej należy zapewnić:
- w systemie z legowiskami – powierzchnię odpasowo-ruchową (korytarze gnojowe, korytarze przy stole paszowym, wszystkie powierzchnie, po których mogą poruszać się krowy, do których mają stały dostęp) o powierzchni co najmniej 4 m2 i wydzielone legowisko o wymiarach: długość – co najmniej 2,1 m, szerokość – co najmniej 1,1 m;
- bez wydzielonych legowisk na ściółce – co najmniej 5,4 m2.
Aby móc realizować ten wariant, potrzebny jest opracowany przy udziale doradcy rolniczego Plan poprawy dobrostanu zwierząt, w którym określa się m.in., ile krów mlecznych może być utrzymywane w danym gospodarstwie tak, aby zapewnić tym zwierzętom ulepszone warunki dobrostanu. Rolnik może utrzymywać w gospodarstwie rolnym (jednocześnie) nie więcej krów mlecznych, niż wynika to z Planu poprawy dobrostanu zwierząt
W tym miejscu warto zwrócić uwagę na definicję krowy mlecznej – to samica bydła domowego (Bos taurus) typu użytkowego mlecznego lub typu użytkowego kombinowanego o mlecznym kierunku jej użytkowania, której wiek przekracza 24 miesiące. Zgodnie z tą definicją może wystąpić taka sytuacja, że jeszcze cielna jałówka (a średni wiek pierwszego wycielenia w Polsce wg PFHBiPM dla krów ocenianych w 2019 r. wynosi 812 dni, czyli ponad 26 miesięcy) będzie już krową i musimy jej zapewnić zwiększoną powierzchnie. Musimy na to zwracać uwagę przy sporządzaniu planu poprawy dobrostanu. Odpowiednie strony tego planu należy złożyć do ARiMR przed upływem 25 dni od dnia, w którym upływa termin składania wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich.
Rolnik, od dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności dobrostanowej w ramach tego wariantu do dnia 14 marca kolejnego roku, musi zapewnić wszystkim krowom mlecznym utrzymywanym w gospodarstwie rolnym (we wszystkich siedzibach stad) ulepszone warunki dobrostanu, zgodnie z wymogami wariantu.
Nie można zapomnieć o innych grupach bydła. To kolejny wymóg, który gospodarstwa muszą spełniać już od dawna. Powierzchnia bytowa w budynkach inwentarskich dla innych niż krowy mleczne grup technologicznych bydła użytkowanego w kierunku mlecznym i dla krów mamek musi być zgodna z odpowiednimi obowiązkowymi wymogami określonymi w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 czerwca 2010 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymywania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1966).
Stawka płatności w tym wariancie to 595 zł/krowę mleczną rocznie. Liczbę krów w ramach wariantu 2.2., do której przysługuje płatność dobrostanowa, ustala ARiMR na podstawie danych zawartych w systemie IRZ. Sprawdza także, czy w okresie realizacji wymogów nie została przekroczona maksymalna liczba krów mlecznych (stan dzienny), określona w Planie poprawy dobrostanu zwierząt. Jeżeli zostanie stwierdzone uchybienie w przestrzeganiu przez rolnika wymogów w ramach tego wariantu, płatność dobrostanowa w części dotyczącej tego wariantu przysługuje w wysokości odpowiednio zmniejszonej.
- Wariant. 2.3. Dobrostan krów mamek
Krów dotyczy jeszcze jeden wariant – wariant. 2.3. Dobrostan krów mamek. W gospodarstwie realizującym ten wariant wszystkim utrzymywanym w gospodarstwie rolnym (wszystkie siedziby stad) krowom mamkom*, cielętom, jałówkom i opasom do 300 kg, w typie użytkowym mięsnym lub kombinowanym o mięsnym kierunku użytkowania, zapewnia się co najmniej 140 dni wypasu w sezonie pastwiskowym tj. od dnia 1 kwietnia do dnia 15 października ( wypas bez uwięzi) na trwałych użytkach zielonych lub gruntach ornych, na których występują trawy lub inne zielne rośliny pastewne, a w okresie od dnia 16 października do 14 marca kolejnego roku – dostęp do środowiska zewnętrznego, którego powierzchnia musi być zwiększone o co najmniej 20% w stosunku do minimalnej powierzchni określonej dla bydła utrzymywanego w systemie otwartym. Oznacza to, że minimalna wielkość zewnętrznej powierzchni bytowej (pastwiska, wybiegi, okólniki) udostępnionej w okresie zimowym bydłu mięsnemu wynosi:
- dla cieląt – co najmniej 6 m2/szt.,
- dla jałówek – co najmniej 12 m2/szt.,
- dla opasów do 300 kg – co najmniej 12 m2/szt., – dla krów – co najmniej 18 m2/szt.
Rolnik składa do ARiMR oświadczenie o zrealizowaniu wymogu wypasu letniego bydła w typie użytkowym mięsnym lub kombinowanym o mięsnym kierunku użytkowania od 16 do 31 października. Jeśli przemieszczał bydło w celu wypasu do siedziby innego rolnika, to wskazuje miejsce tego przemieszczenia.
Rolnik w okresie „zimowym” utrzymuje w gospodarstwie rolnym (jednocześnie) nie więcej: krów mamek, cieląt, jałówek i opasów do 300 kg niż mu na to pozwala wielkość posiadanych powierzchni zewnętrznych udostępnianych dla tego bydła (wskazana w Planie poprawy dobrostanu zwierząt).
Płatność dobrostanowa w zakresie wariantu 2.3. Dobrostan krów mamek wynosi 329 zł/krowę mamkę rocznie, a wyliczana jest na podstawie średniej liczby krów mamek utrzymywanych przez rolnika w okresie od dnia 16 października roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie płatności dobrostanowej, do dnia 14 marca kolejnego roku. Liczbę krów mamek, do której przysługuje płatność dobrostanowa, ustala ARiMR na podstawie danych zawartych w systemie IRZ. Sprawdza także, czy liczba krów mamek, cieląt, jałówek i opasów do 300 kg w typie użytkowym mięsnym lub kombinowanym o mięsnym kierunku użytkowania mięsnym podczas okresu „zimowego” nie jest zbyt duża w stosunku do powierzchni zewnętrznej, jaka może zostać udostępniona tym zwierzętom zgodnie z Planem poprawy dobrostanu zwierząt. Jeżeli zostanie stwierdzone uchybienie w przestrzeganiu przez rolnika wymogów w ramach tego wariantu, płatność dobrostanowa przysługuje w wysokości odpowiednio zmniejszonej.
Refundacja kosztów transakcyjnych
Rolnikowi może zostać przyznana kwota przeznaczona na refundację kosztów transakcyjnych poniesionych z tytułu sporządzenia Planu poprawy dobrostanu zwierząt, jeżeli są spełnione warunki przyznania płatności dobrostanowej w ramach danego wariantu. Rolnik ubiega się o przyznanie refundacji poprzez zaznaczenie odpowiedniego pola we wniosku o przyznanie płatności. Wysokość kwoty tej refundacji nie może przekraczać 15% wypłaconej płatności dobrostanowej i nie może być wyższa niż 1000 zł z tytułu sporządzenia planów w ramach jednego pakietu. Planu poprawy dobrostanu zwierząt nie sporządza się dla wariantu 2.1 Dobrostan krów mlecznych – wypas, więc beneficjentom nie przysługuje zwrot kosztów transakcyjnych.
Więcej informacji nt. pakietu 2. „Dobrostan krów” można znaleźć na stronie ARiMR.
* krowa mamka – samica bydła domowego (Bos taurus) typu użytkowego mięsnego lub typu użytkowego kombinowanego o mięsnym kierunku jej użytkowania, której wiek przekracza 24 miesiące.
Opracował: Zbigniew Marciniak
